آرتروز یک بیماری التهاب مفصلی است که موجب تخریب و آسیب دیدگی بافت‌های مفصل می‌شود. جراحی تعویض مفصل زانو یکی از روش‌های درمانی آرتروز زانو است که در آن یک یا هر دو مفصل زانو با ایمپلنت‌های مصنوعی جایگزین می‌شود. این روش معمولا به عنوان یک راهکار درمانی برای افرادی که به علت آسیب و سایر مشکلات مفصلی ناتوان شده‌اند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف اصلی جراحی تعویض مفصل زانو، بهبود عملکرد زندگی روزمره بیماران، کاهش درد آن‌ها و افزایش دامنه حرکتی مفصل زانو است که توسط جراح و متخصص ارتوپد انجام می‌شود.
تعویض مَفصَل زانو یا آرتروپلاستی کامل مَفصَل زانو یا توتال‌نی (به انگلیسی: Total Knee Arthroplasty (TKA) ) عمل جراحی ارتوپدی که با استفاده از آن سطوح مفصلی استخوان ران و درشت‌نی در مفصل زانو با سطوح مصنوعی جایگزین می‌گردد. (+)
چرا به تعویض مفصل زانو نیاز پیدا می‌کنیم؟
جراحی تعویض مفصل زانو یک روش جراحی نسبتا پیچیده است که معمولا به دلایل زیر انجام می‌شود:
- بیماری آرتروز زانو که موجب تخریب بافت‌های مفصل می‌شود و درد، محدودیت حرکتی و ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزانه را به همراه دارد.
- آسیب دیدگی بافت‌ها و استخوان‌های زانو که ممکن است ناشی از حوادث، آسیب‌های ورزشی و… باشد.
- ابتلا به آرتریت روماتوئید که یک بیماری التهابی است و مفاصل را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- ناتوانی در زانو که به دلیل بیماری یا مصدومیت ایجاد شده است و انجام فعالیت‌های روزمره را نا ممکن می‌کند.
تعویض مفصل زانو معمولا به یکی از دلایل فوق انجام می‌شود، اما تصمیم‌گیری برای انجام آن بر عهده دکتر آقابزرگی جراح و متخصص ارتوپد است که با مزایا و معایب تمامی روش‌های درمانی آشنایی دارد.
جراحی تعویض مفصل زانو چگونه انجام می‌شود؟
جراحی تعویض مفصل زانو مراحل مختلفی دارد که به شرح زیر است:
- آماده‌سازی بیمار
در این مرحله بیمار به مرکز پزشکی مناسبی مراجعه کرده و تست‌های تصویری مانند اشعه ایکس، سی تی اسکن،ام آر آی و آزمایش خون انجام می‌دهد.
- انتقال بیمار به اتاق عمل
در این مرحله، بیمار به اتاق عمل منتقل می‌شود و تحت عمل جراحی قرار می‌گیرد. پیش از شروع جراحی، بیمار بیهوش شده و پزشک به منظور دسترسی به محل مورد نظر برش‌هایی را روی پوست ایجاد می‌کند.
- آماده‌سازی مفصل
در این مرحله، پزشک با استفاده از یکسری ابزار‌های جراحی قسمت‌های آسیب دیده مفصل را حذف کرده و مفصل مصنوعی را برای جایگزینی آماده می‌کند.
- تعویض مفصل
سپس مفصل مصنوعی که از فلز، پلاستیک یا ترکیبات مختلف دیگری ساخته می‌شود در محل مورد نظر قرار می‌گیرد.
- بستن برش‌های جراحی
پس از نصب ایمپلنت‌ها، جراح قسمت‌های مختلف تحت جراحی را بسته و پوست را بخیه می‌کند.
- پسا جراحی
سپس بیمار به بخش منتقل می‌شود و مراقبت‌های پساجراحی او که شامل نظارت بر شاخص‌های حیاتی بیمار، مدیریت درد و آموزش در مورد خود مراقبتی در خانه می‌شود، آغاز می‌گردد.
- بازیابی
در این مرحله، جلسات فیزیوتراپی به منظور بهبود عملکرد مفصل، تقویت عضلات و بازگشت به فعالیت‌های عادی روزانه انجام می‌شود.
این جراحی چه مزایایی دارد؟
جراحی تعویض مفصل زانو ممکن است برای افرادی که با مشکلات شدیدی در ناحیه زانو مواجه هستند، مزایایی داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است:
- کاهش قابل توجه درد و التهاب در ناحیه زانو
- کمک به بهبود دامنه حرکتی، امکان بازیابی حرکات طبیعی مفصل و انجام فعالیت‌های روزانه
- بهبود عملکرد کلی بدن
- بهبود قابلیت بازگشت به فعالیت‌های روزانه و ورزشی
- بهبود کیفیت زندگی و وضعیت روحی بیمار
- اصلاح شکل زانو و کمک به بهبود استحکام و ساختار مفصل
- کمک به افزایش طول عمر افراد به دلیل بالا بودن طول عمر مفصل‌های مصنوعی
درست است که جراحی تعویض مفصل زانو مزایای بسیار زیادی دارد، اما لازم است پیش از عمل با دکتر آقابزرگی مشورت کنید و با جزئیات مربوط به وضعیت خود بیش‌تر آشنا شوید.
عوارض
جراحی تعویض مفصل زانو نیز مانند دیگر جراحی‌ها دارای یکسری عوارض مشخصی می‌باشد که رایج‌ترین آن‌ها عبارت است از:
- خونریزی در محل جراحی
- عفونت در محل جراحی که با مصرف آنتی بیوتیک برطرف می‌شود.
- تحریک و التهاب محل جراحی که با استراحت و مصرف دارو‌های ضد التهابی درمان می‌شود.
- افزایش خطر تشکیل لخته‌های خونی به دلیل استراحت بیش از حد در طول دوره بازیابی
- یکسان نبودن طول پاها و وجود انحراف در پای عمل شده
- خستگی و درد مفاصل در طول دوره بهبودی
- محدودیت حرکتی در ابتدای دوره بازیابی که با فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی برطرف می‌شود.
مراقبت‌های بعد از عمل تعویض مفصل زانو
مراقبت‌های بعد از جراحی تعویض مفصل زانو بسیار مهم است و به منظور خوب پیش رفتن فرآیند بهبودی باید با دقت زیادی انجام شود. در زیر به مهم‌ترین مراقبت‌های بعد از عمل می‌پردازیم که لازم است بیماران به آن‌ها توجه داشته باشند:
- داشتن یک برنامه استراحتی منظم به منظور ایجاد فرصت کافی برای بهبود و بازسازی مفصل
- استفاده از دستگاه‌های کمکی مانند عصا یا پایه پس از جراحی، که موجب کاهش فشار وارده بر مفصل می‌شود.
- پرهیز از حمل و جابجایی وسایل سنگین به منظور کاهش ایجاد خطرات و مشکلات
- مصرف صحیح و به موقع دارو‌های مسکن و ضد التهاب غیر استروئیدی به منظور کاهش درد و التهاب
- مراجعه منظم به جلسات فیزیوتراپی و انجام تمرینات تعیین شده توسط فیزیوتراپیست در خانه
- کاهش وزن و حفظ وزن مناسب به منظور کاهش فشار وارده بر مفصل
- توجه به نشانه‌ها و علائمی مانند تورم، قرمزی، گرما و درد ناشی از عفونت و اطلاع سریع آن‌ها به پزشک
- تغییر سبک زندگی که شامل تغییراتی در فعالیت‌های ورزشی و رژیم غذایی می‌شود.