عارضه صافی کف پا یک وضعیت طبی طبیعی است که معمولا در کودکان دیده می‌شود و نیاز به درمان خاصی ندارد. اکثر افرادی که این مشکل را دارند، در دوران رشد به تدریج فرم طبیعی پاهای آن‌ها دچار تغییر شده و وضعیتشان بهبود می‌یابد. اما در موادی که این عارضه با مشکلات جدی مانند نارسایی عضلات، مشکلات مفصلی یا تغییر شکل استخوان همراه باشد، لازم است به متخصص مراجعه کنید. از جمله عوارض و نشانه‌های این وضعیت می‌توان به درد، خستگی سریع، ناتوانی در انجام برخی ورزش‌ها و تغییر شکل پاها اشاره کرد.
کف پای صاف چیست؟
بیماری صافی کف پا به وضعیتی اشاره دارد که در آن فرم عادی و طبیعی کف پا به طور کامل یا جزئی از بین می‌رود. به عبارتی دیگر در کف پای صاف، قوس میان پاشنه پا و سینه پا از بین رفته و کف پا بیشترین تماس را با سطح زمین دارد. تشخیص تخت بودن کف پا کار بسیار آسانی است که در خانه می‌توانید انجام دهید. برای این کار در حالت ایستاده قرار بگیرید و کف پا را از بغل مشاهده کنید. در صورت عدم وجود قوس مناسب کف پا، احتمال صاف بودن آن وجود خواهد داشت.
کف پای صاف عارضه‌ای است که در آن بیماران فاقد قوس‌های استاندارد درکف پا هستند. قوس‌های موجود در کف پا نیروهایی که از طرف زمین به بدن اعمال می‌شود را کاهش داده و اجازه ورود به همه نیروهای وارده را به بدن نمی‌دهند اما در افراد با کف پای صاف میزان زیادی این نیروها به دلیل فقدان قوس پا به سمت بدن اعمال شده و در دراز مدت می‌تواند منجر به بروز عوارض زنجیره وار در تمام مفاصل بدن خصوصاً ستون فقرات گردد. (+)
علائم صافی کف پا
صافی کف پا، یک وضعیت پای ناهموار است که معمولاً به علت اختلالات ساختاری یا عملکردی در قوس کف پا بروز می‌کند. علائمی که ممکن است دیده شوند عبارتند از:
1. صافی: قوس طبیعی کف پا کاهش یافته و دیده شده است که کف پا به صورت نسبتاً صاف دیده می‌شود.
2. درد و عدم راحتی: درد ممکن است در داخل، پایین یا دور قوس کف پا احساس شود. ممکن است در هنگام راه رفتن، ایستادن بر روی پا، یا بازی ورزشی بیشتر بروز کند.
3. خستگی: در هنگام فعالیت های روزمره مانند راه رفتن یا ورزش، سرعت خستگی و کسلی در پاها افزایش می‌یابد.
4. عوارض در مفاصل و استخوان ها: برخی از افراد ممکن است درد یا سختی در مفاصل پاها، به ویژه مچ پا، آزار یا تغییراتی در استخوان های پا تجربه کنند.
5. مشکلات در راه رفتن و حرکت: می‌تواند توانایی طبیعی پاها در تماس با سطح را تحت تأثیر قرار دهد. ممکن است مشکل در تعادل، ثبات و قابلیت حرکت پاها وجود داشته باشد.
دلیل صاف بودن کف پا
صاف بودن کف پا علت‌های مختلفی دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ضعیف بودن عضلات پا
ضعیف بودن عضلات پا در افراد موجب عدم توانایی نگه داشتن کمر، تغییر فرم طبیعی پاها و در نتیجه صاف شدن کف پا می‌شود.
- آسیب دیدگی بافت‌های پا
آسیب دیدگی بافت‌هایی از جمله رباط‌ها و غضروف‌ها در پا موجب ایجاد صافی کف پا می‌شود.
- بارداری
در دوران بارداری تغییرات هورمونی و اضافه شدن وزن، موجب تغییر قوس کف پا می‌شود.
- ابتلا به بیماری‌های مفصلی
ابتلا به برخی بیماری‌های مفصلی مانند آرتریت می‌تواند قوس کف پا را تغییر داده و موجب این عارضه شود.
- ژنتیک
ژنتیک یکی از عوامل مهم است و اگر والدین یا سایر اعضای خانواده دارای کف پای صاف باشند، احتمال انتقال ان به دیگر افراد نیز وجود خواهد داشت.
انواع کف پای صاف
این عارضه چه در دوران کودکی ایجاد شود و چه در بزرگسالی، انواع مختلفی دارد که به شرح زیر است:
انعطاف پذیر
عارضه صافی کف پا انعطاف‌پذیر رایج‌ترین نوع است که در حالت نشسته وجود ندارد و با وارد کردن وزن به پاها ایجاد می‌شود. این نوع در دوران کودکی و نوجوانی ظاهر می‌شود و با افزایش سن وضعیت آن بدتر می‌شود. مدل انعطاف‌پذیر، هر دو پا را درگیر می‌کند و موجب کشیده شدن، پاره شدن و تورم تاندون‌ها و رباط‌ها در قوس پا می‌شود.
سفت
در صافی کف پا سفت، فرد به صورت نشسته و ایستاده هیچگونه قوسی در کف پای خود ندارد و کف پا با زمین در تماس کامل است. این نوع بیشتر در سال‌های نوجوانی ایجاد می‌شود و با افزایش سن تشدید می‌یابد. صافی کف پا سفت ممکن است در یک یا هر دو پا ایجاد شود و خم کردن پاها به بالا، پایین و پهلو‌ها را دچار مشکل کند.
اکتسابی بزرگسالان (قوس افتاده)
در مدل اکتسابی، قوس پا به صورت اکتسابی از بین می‌رود یا فرو می‌ریزد و ممک است تنها در یک پا ایجاد شود. در این نوع که با چرخش پا به سمت داخل همراه است، تاندون ساق پا که از قوس پا پشتیبانی می‌کند دچار التهاب و پارگی می‌شود.
تالوس عمودی
تالوس عمودی یک عارضه مادرزادی است که در برخی نوزادان دیده می‌شود. این عارضه که با نام پای راکری نیز شناخته می‌شود، از ایجاد قوس کف پا جلوگیری می‌کند و موجب صافی کف پای نوزادان می‌گردد.
صافی کف پا در کودکان
مشکل صافی کف پا در کودکان یک وضعیت معمول است و به عنوان پای تخت کودکانه شناخته می‌شود. این وضعیت در بیشتر موارد ناشی از عوامل ژنتیکی است و اگر والدین یا افراد خانواده دارای این عارضه باشند، احتمال ارثی شدن این وضعیت افزایش می‌یابد. در برخی کودکان با گذشت مدت زمان کوتاهی رفع شده و در دیگر کودکان ممکن است تا دوران نوجوانی ادامه یابد. در کودکان معمولا نیاز به درمان خاصی نداشته و با گذراندن دوران رشد برطرف می‌شود. در موارد نادر، اگر موجب بروز مشکلات بسیار جدی در کوکان شود، لازم است مشاوره‌ای با پزشک ارتوپد صورت گیرد. به منظور بهبود وضعیت پای کودکان، معولا استفاده از کفش‌های مناسب و انجام تمرینات تقویتی توصیه می‌شود.
درمان صافی کف پا
به منظور درمان ابتدا لازم است اقداماتی برای تشخیص صای کف پا و میزان آن توسط پزشک متخصص انجام شود. آزمون تشخیص که با نام آزمون خمیدگی پا نیز شناخته می‌شود، یک آزمون ساده است که در آن فرد پاهای خود را در مایعی قرار داده و سپس بر روی یک سطح صاف می‌گذارد تا محل تماس کف پا و میزان تماس آن به خوبی مشخص شود. پس از آن روش‌های درمانی که برای بیمار در نظر گرفته می‌شود به شرح زیر است:
- تمرینات تقویتی
انجام تمرینات تقویتی برای عضلات پا، وضعیت کف پا را بهبود بخشیده و بازگشت آن به حالت طبیعی را تسریع می‌کند. این تمرینات معمولا شامل راه رفتن بر روی انگشتان پا، انعطاف پذیری‌های پا و پاشنه پا و تمرینات تعادلی می‌شوند.
- پوشیدن کفش‌های ارتوپدیک
کفش‌های ارتوپدیک، کفش‌هایی هستند که با توجه به شکل پا و قوس آن‌ها ساخته می‌شوند و پوشدن آن‌ها به مرور زمان وضعیت پاها را بهبود بخشیده و درد و ناراحتی را کاهش می‌دهد.
- پشتیبانی با وسایل مختلف و ترازو ها
استفاده از وسایل مختلف و ترازو‌ها در برخی موارد به پای تخت کمک کرده و از آن پشتیبانی می‌کند.
- فیزیوتراپی
انجام جلسات فیزیوتراپی و مراجعه به فیزیوتراپیست‌ها و توسعه دهنده‌های حرفه‌ای می‌تواند وضعیت کف پا را بهبود بخشیده و عضلات پا را تقویت کند.
- استفاده از کفی‌های مناسب
در برخی موارد برای بهبود وضعیت صافی کف پا، پزشک استفاده از یکسری کفی‌های طبی را توصیه می‌کند که این کفی‌ها متناسب با وضعیت بدن هر بیمار و اسکن کف پای آن‌ها تهیه می‌شود.
- جراحی
در موارد شدید‌تر و زمانی که روش‌های درمانی فوق نتیجه‌ای ندهد، پزشک جراحی را توصیه می‌کند. انجام جراحی در این مواقع موجب بهبود وضعیت بیمار و کاهش درد و ناراحتی‌های ناشی از آن می‌شود.
هنگام مراجعه به پزشک چه سوالاتی باید از او بپرسم؟
سوالات زیر رایج‌ترین و مهم‌ترین سوالاتی هستند که هنگام مراجعه به پزشک می‌توانید از او بپرسید:
- چه چیزی باعث صاف کف پای من شده است؟
- بهترین درمان برای صافی کف پای من چیست؟
- آیا من در خطر مشکلات دیگری هستم؟
- آیا باید مراقب علائم و نشانه‌ها باشم؟
- چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرم؟
اگر با یک یا چند مورد از مشکلات زیر مواجه هستید حتما با پزشک تماس بگیرید:
- عدم حفظ تعادل
- احساس درد هنگام راه رفتن
- سفت و دردناک بودن پاها
- صافی ناگهانی
چگونه از صافی کف پا جلوگیری کنم؟
معمولا برای جلوگیری نمی‌توانید اقدام خاصی انجام دهید و فقط کافیست وزن خود را حفظ کنید یا در صورت داشتن اضافه وزن آن را کاهش دهید.