جراحی بخش بسیار مهمی از درمان اکثر سرطان‌های استخوان است و معمولا شامل بیوپسی برای تشخیص سرطان و برداشتن تومور‌ها می‌شود، که در برخی موارد ممکن است به طور همزمان در یک عمل جراحی انجام شوند.
جراحی‌های سرطان استخوان معمولا با هدف حذف تمام سرطان انجام می‌شود، زیرا باقی ماندن مقدار کمی از سرطان می‌تواند موجب ایجاد تومور جدیدی شود و یا به دیگر قسمت‌های بدن سرایت کند. به همین دلیل جراحان تومور استخوان، تومور را به همراه مقداری از بافت طبیعی استخوان بر می‌دارند که به عنوان برداشت گسترده نیز شناخته می‌شود.
نوع جراحی که برای بیماران سرطانی انجام می‌شود، معمولا به محل و اندازه تومور استخوان بستگی دارد و با توجه به این که تمامی عمل‌های جراحی برداشتن سرطان استخوان پیچیده هستند، برداشتن تومورهای اندام‌هایی مانند فک، جمجمه، ستون فقرات و لگن بسیار سخت‌تر از بازو‌ها یا پاها است.
پس از جراحی، بافت برداشته شده توسط پزشک پاتولوژیست مورد بررسی قرار می‌گیرد تا احتمال وجود سلول‌های سرطانی در لبه‌های خارجی بافت مشخص شود. اگر در لبه‌های خارجی بافت، سلول‌های سرطانی یافت شود، حاشیه‌ها مثبت و اگر یافت نشود حاشیه‌ها منفی نامیده می‌شود.
در ادامه این مقاله قصد داریم به سرطان‌های اولیه که از استخوان آغاز می‌شوند و اغلب در سنین بزرگسالی اتفاق می‌افتند، بپردازیم.
جراحی تومورهای استخوانی بازو‌ها یا پا ها
جراحی تومورهای استخوانی بازو‌ها یا پاها معمولا به دو صورت نجات اندام یا قطع عضو انجام می‌شود. پیش از جراحی، دکتر آقابزرگی تمامی گزینه‌های مختلف موجود را مورد بررسی قرار می‌دهد و در مورد مزایا و معایب هر روش با بیمار به گفت و گو می‌پردازد.
جراحی نجات اندام
با توجه به این که تمامی افراد مبتلا به تومورهای بازو یا پا می‌توانند جراحی حفظ اندام انجام دهند، اما این عمل جراحی تا حد زیادی به محل تومور، اندازه آن و وضعیت بافت‌های اطراف تومور بستگی دارد.
هدف از انجام این روش جراحی، برداشتن تمام سرطان و باقی ماندن پا یا بازو به صورتی است که توانایی حرکت داشته باشد.
جراحی نجات اندام یک جراحی بسیار پیچیده است. در این جراحی، کل تومور به گونه‌ای برداشته می‌شود که عملکرد و ظاهر بافت‌های مجاور تا حد زیادی حفظ شوند. پس از آن، بخش برداشته شده استخوان با پیوند استخوان یا پروتز داخلی جایگزین می‌شود.
از جمله عوارض شایع این روش جراحی می‌توان به عفونت و شل یا شکسته شدن پروتز‌ها اشاره کرد.
افرادی که جراحی نجات اندام انجام می‌دهند، ممکن است در سال‌های بعد به جراحی گسترده‌تری نیاز داشته باشند و در نهایت عضو خود را از دست بدهند.
جراحی قطع عضو
برای برخی از بیماران که تومور آن‌ها دارای اندازه‌ای بزرگ می‌باشد و به اعصاب و رگ‌های خونی متصل است، نجات اندام فایده‌ای ندارد و قطع عضو می‌تواند بهترین گزینه باشد.
پیش از انجام این جراحی، جراح نتایج حاصل از اسکن‌ام آر آی و بافت برداشته شده را مورد بررسی قرار می‌دهد و میزان قطع عضو را مشخص می‌کند.
جراحی قطع عضو معمولا به صورتی انجام می‌شود که با تشکیل ماهیچه‌ها و پوست‌هایی در اطراف شکاف همراه باشد و بوسیله آن‌ها اندام مصنوعی به بدن متصل گردد.
در برخی موارد که تومور استخوان در شانه یا بازو قرار دارد، دکتر آقابزرگی جراحی قطع عضو را به گونه‌ای انجام می‌دهد که ناحیه دارای تومور برداشته شده و بازوی عملکردی بیمار به صورت کوتاه‌تر حفظ شود.
عمل جراحی نجات اندام و قطع عضو دارای میزان بقای کلی یکسانی هستند و مطالعات انجام شده بر روی بیمارانی که جراحی انجام داده‌اند نشان می‌دهد که، تفاوت کمی میان نحوه واکنش افراد به نتیجه نهایی و کیفیت زندگی در هر دو روش وجود دارد؛ اما مسائل عاطفی اهمیت بسیار زیادی دارد و بیماران نیازمند حمایت و تشویق بسیار زیادی هستند.
توانبخشی بعد از عمل جراحی در بازو یا پا
توانبخشی بعد از عمل جراحی ممکن است سخت‌ترین بخش درمانی باشد و معمولا توانبخشی پس از قطع عضو زمان کمتری نسبت به جراحی حفظ اندام لازم دارد.
در تومورهای موجود روی استخوان پا، افراد معمولا 3 تا 6 ماه پس از قطع عضو راه می‌روند، در حالی که بیماران پس از جراحی نجات اندام برای دوباره راه رفتن به طور متوسط حدود یکسال زمان لازم دارند.
حتما دقت داشته باشید که اگر بیماران جلسات فیزیوتراپی خود را به صورت منظم طی نکنند، ممکن است عضو نجات یافته دچار مشکلات بسیار جدی شود و در نهایت عمل قطع عضو روی آن صورت گیرد.
جراحی تومورهای استخوانی در دیگر نقاط بدن (لگن، فک، ستون فقرات و جمجمه)
برداشتن کامل تومورهای استخوانی در استخوان لگن کار بسیار دشواری است و به همین دلیل معمولا پیش از انجام جراحی، شیمی درمانی به منظور کوچک شدن سرطان و تسهیل عمل انجام می‌شود.
برای تومورهای استخوان فک پایین معمولا تمام نیمه پایینی فک برداشته و با استخوان سایر قسمت‌های بدن جایگزین می‌شود. در صورتی که تمام تومور هنگام عمل برداشته نشود، پرتو درمانی پس از عمل صورت می‌گیرد.
برای تومورهای موجود در ستون فقرات و جمجمه ممکن است حذف تمام تومور به صورت ایمن امکان‌پذیر نباشد. به همین دلیل برای این نواحی معمولا ترکیبی از درمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کورتاژ یا ایجاد برش داخل ضایعه
برای برخی از تومورهای استخوانی که احتمال گسترش یا بازگشت سرطان پس از درمان بسیار کم است، جراح تومور استخوانی را بدون برداشتن استخوان و با استفاده از ابزار تیزی به نام کورت خراش می‌دهد تا سوراخی در استخوان ایجاد شود. پس از آن، جراح بافت‌های استخوانی مجاور را با استفاده از مواد شیمیایی یا سرمای شدید درمان می‌کند تا تمامی سلول‌های تومور باقی مانده از بین برود.
سیمان استخوان
سیمان استخوان یا پلی متیل متاکریلات که با نام اختصار PMMA نیز شناخته می‌شود، به صورت مایع است و با گذشت زمان سخت می‌شود. از این سیمان معمولا پس از کورتاژ به منظور پر کردن سوراخ موجود در استخوان استفاده می‌شود که به دلیل ایجاد گرما هنگام خشک شدن می‌تواند سلول‌های باقی مانده را از بین ببرد.
جراحی متاستاز تومور استخوان
زمانی که سرطان استخوان به دیگر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد، به منظور بالا بردن شانس درمان سرطان باید تومور‌ها برداشته شوند.
اغلب سرطان‌ها پس از گسترش به ریه‌ها می‌روند و عمل جراحی برای حذف آن‌ها نیازمند دقت بسیار زیاد و برنامه‌ریزی دقیق است.
پیش از عمل، جراح معمولا با استفاده از سی تی اسکن سعی می‌کند که تعداد تومور‌ها، اندازه آن‌ها و محل قرارگیری هر کدام را در نظر بگیرد و در صورت اضافه شدن تعداد یا تغییر محل آن‌ها هنگام انجام عمل جراحی، یک برنامه آماده داشته باشد.
متاسفانه تمامی سرطان‌های گسترش یافته را نمی‌توان با جراحی از بین برد زیرا برخی از آن‌ها ممکن است خیلی بزرگ یا خیلی نزدیک به ساختار‌های مهم بدن باشند. در برخی موارد نیز ممکن است بیمار به دلیل مشکلات قلبی، کبدی یا کلیوی تحمل استرس ناشی از بیهوشی و عمل جراحی را نداشته باشد. در چنین شرایطی، روش‌های درمانی مختلف دیگری برای کنترل این تومور‌ها ارائه می‌شود.
عوارض جانبی جراحی تومورهای استخوانی
عوارض جانبی پس از جراحی تومورهای استخونی را می‌توان به دو دسته اصلی عوارض کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم کرد:
- عوارض جانبی کوتاه مدت پس از جراحی تومورهای استخوانی معمولا شامل واکنش به بیهوشی، خونریزی بیش از حد، لخته شدن خون، عفونت و درد می‌شود.
- عوارض جانبی بلند مدت پس از جراحی تومورهای استخوانی معمولا به محل تومور و نوع عمل بستگی دارد.
- عوارض جراحی حفظ اندام معمولا شامل شل یا شکسته شدن پروتز استخوان، عفونت، از بین رفتن پوست، درد و آسیب دیدگی‌های عصبی می‌شود.
منبع: cancer