زانو درد شایع‌ترین مشکل در ناحیه اسکلتی- عضلانی بدن انسان است و افراد را مجبور به مراجعه به پزشک می‌کند. این عارضه حدود 25% از بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و روش‌های درمانی مختلفی دارد که با توجه به علل زانو درد تعیین می‌شود.
آناتومی زانو
خم و راست شدن و تحمل وزن بدن از جمله عملکرد‌های اصلی زانو محسوب می‌شود. علاوه بر این، زانو قابلیت چرخش و پیچش دارد و برای انجام تمامی این کار‌ها و حمایت از بدن، به ساختار‌های مختلفی مانند استخوان‌ها، رباط‌ها، تاندون‌ها و… متکی است.
استخوان ها
مفصل زانو شامل چهار استخوان زیر می‌باشد:
استخوان ران که قسمت بالای مفصل را تشکیل می‌دهد.
استخوان ساق پا که قسمت پایینی مفصل زانو را تشکیل می‌دهد و وزن بدن را تحمل می‌کند.
کشکک زانو که در امتداد جلوی استخوان ران حرکت می‌کند.
نازک نی که اتصالات رباط را برای کمک به پایدار نگه داشتن زانو فراهم می‌کند.
رباط ها
مفصل زانو شامل چهار رباط زیر می‌باشد که همه آن‌ها استخوان ران را به استخوان درشت نی متصل می‌کنند:
رباط متقاطع قدامی و رباط متقاطع خلفی که موجب ثبات در حرکات چرخشی و جلو و عقب می‌شوند.
رباط جانبی داخلی و رباط جانبی خارجی که در امتداد دو طرف داخلی و خارجی زانو قرار دارند و موجب ثبات آن می‌شوند.
تاندون ها
تاندون‌ها نوار‌های فیبر مانندی هستند که ماهیچه‌ها را به استخوان‌ها متصل می‌کنند. مفصل زانو دارای دو تاندون مهم زیر می‌باشد:
- تاندون چهار سر ران که عضله چهار سر را به کاسه زانو متصل می‌کند.
- تاندون کشکک که کاسه زانو را به تیبیا متصل می‌کند.
غضروف
غضروف‌های موجود در بافت زانو معمولا با نام مینیسک شناخته می‌شوند. آن‌ها دارای ساختاری بالشتکی هستند و بین استخوان درشت نی و استخوان ران قرار دارند.
بورس ها
بورس‌ها کیسه‌هایی پر از مایع هستند و در ساختار زانو سه گروه مهم از آن‌ها وجود دارد:
- بورس‌های جلوی کشکک
- بورس‌های قسمت داخلی زانو
- بورس‌های زیر کشکک
مراقبت‌های خانگی برای بهبود زانو درد
هنگامی که دچار آسیب دیدگی در ناحیه زانو می‌شوید، موادی در بدن شما به زانو حمله می‌کند و با ایجاد التهاب، موجب بهبودی زانو می‌شود. در صورتی که آسیب دیدگی و التهاب ناشی از آن با گذشت زمان بهبود نیابد، التهاب افزایش یافته و موجب آسیب اضافی می‌گردد. برای کمک به بهبود زانو درد در خانه، می‌توانید از روش‌هایی مانند محافظت، استراحت، یخ، فشرده‌سازی افزایش ارتفاع و دارو استفاده کنید.
محافظت
برای محافظت از زانو می‌توانید از زانوبند یا آتل استفاده کنید.
استراحت
استراحت موجب کاهش فشار وارده بر زانو می‌شود و از آسیب بیش‌تر جلوگیری می‌کند.
یخ
استفاده از یخ موجب کاهش درد و التهاب می‌شود و معمولا برای رفع درد‌های کوتاه مدت مناسب است. پزشکان متخصص توصیه می‌کنند که افراد دو یا سه بار در روز و هر بار به مدتی 20 الی 30 دقیقه از یخ به صورت غیر مستقیم استفاده کنند.
فشرده سازی
فشرده‌سازی زانو که با استفاده از زانوبند یا باند کشی صورت می‌گیرد، موجب کاهش تورم می‌شود و کاسه زانو را در محل مناسب خود نگه می‌دارد.
افزایش ارتفاع
افزایش ارتفاع زانو از تجمع مایع در زانو جلوگیری می‌کند و موجب کاهش تورم آن می‌شود. برای این کار تنها لازم است هنگام ایستادن یا نشستن، پای خود را بالا‌تر از سطح قلب قرار دهید.
دارو
مصرف دارو‌های ضد التهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن، نقش بسیار مهمی در درمان زانو درد دارد و درد و التهاب را کنترل می‌کند.
چه زمانی برای زانو درد با پزشک تماس بگیریم؟
برای تعیین زمان مراجعه به پزشک، یک قانون بسیار خوب وجود دارد که بیان می‌کند: اگر علائم شما پس از یک هفته درمان با استفاده از مراقبت‌های خانگی و مصرف داروی ضد درد بهبود نیافت، با پزشک متخصص تمس بگیرید.
چه زمانی برای زانو درد به بیمارستان مراجعه کنیم؟
اگر نمی‌توانید روی زانوی خود بایستید، احساس بیماری می‌کنید، تب دارید یا زانوی شما قرمز و داغ شده است، به اورژانس بیمارستان مراجعه کنید، زیرا ممکن است دچار شکستگی یا عفونت شده باشید.
علائم دیگری که پس از تجربه آن‌ها باید سریعا به بیمارستان مراجعه کنید، عبارت است از:
- درد غیر قابل تحمل
- دردی که با استراحت بهبود نمی‌یابد.
- دردی که شما را از خواب بیدار می‌کند.
- تخلیه چرک یا مایع
- زخم‌های بزرگ
- سوراخ شدن زخم ها
- تورم همراه با مصرف دارو‌های رقیق‌کننده یا اختلالات خونی مانند هموفیلی
نحوه تشخیص زانو درد
در دنیای فناوری امروزه، پزشکان به تاریخچه پزشکی دقیق بیمار و معاینه فیزیکی که انجام می‌دهند، بیش‌تر از هر آزمایش دیگری تکیه می‌کنند. آن‌ها برای دانستن ماهیت دقیق درد و رسیدن به علت مشکل، سوالات زیر را از بیماران می‌پرسند:
درد شما کجای زانو است؟
این حس شبیه چیست؟
چه مدت است که درد دارید؟
آیا قبلا اتفاق افتاده است؟
آسیب زانو را شرح دهید.
چه چیزی آن را بهتر یا بدتر می‌کند؟
آیا زانو درد شما را از خواب بیدار می‌کند؟
آیا در زانو احساس ناپایداری می‌کنید؟
آیا هنگام راه رفتن می‌لنگید؟
آیا مشکل پزشکی دیگری دارید؟
سبک زندگی شما چقدر فعال است؟
نام دارو‌هایی که مصرف می‌کنید چیست؟
آیا تب داشتید؟
آیا هنوز در پا و ساق پا احساس طبیعی دارید؟
معاینه بدنی
احتمالا پزشک از شما می‌خواهد که شلوارتان را برای بهتر نمایان شدن کامل زانو بالا بزنید یا شلوارک بپوشید. سپس زانو را به طور کامل بررسی کرده و به منظور یافتن محل دقیق حساسیت، اطراف آن را فشار می‌دهد. علاوه بر این، ممکن است با انجام یکسری حرکات میزان عملکرد زانو را مورد بررسی قرار دهد.
اشعه ایکس، سی تی اسکن و دیگر آزمایش ها
بسته به سابقه پزشکی شما و معاینات انجام شده، پزشک ممکن است عکسبرداری با اشعه ایکس یا سی تی اسکن از زانو را پیشنهاد دهد. هر دوی این آزمایش‌ها برای تشخیص شکستگی بسیار خوب عمل می‌کنند، اما هیچکدام از آن‌ها برای ارزیابی ساختار بافت نرم زانو مناسب نیستند.
ام ار آی
در این تصویربرداری که از آهنربا‌های بزرگ به منظور ایجاد یک تصویر سه بعدی از زانو استفاده می‌شود، استخوان‌ها، شکستگی‌ها و بافت‌های نرم به خوبی قابل ارزیابی هستند.
حذف مایعات
زانو و تمامی بورس‌های موجود در آن پر از مایع هستند. هنگامی که علائم شما نشان دهنده عفونت یا آرتریت کریستالی مانند نقرس است، پزشک با استفاده از یک سوزن مایع زانو را برداشته و آن را مورد بررسی قرار می‌دهد.
آرتروسکوپی
آرتروسکوپی زمانی انجام می‌شود که بیمار درد مزمنی را در زانو تجربه می‌کند. در این روش، جراح دوربینی به نام آرتروسکوپ را وارد مفصل زانو کرده و تصاویری را در یک مانیتور مشاهده می‌کند که با استفاده از آن‌ها می‌تواند برخی از مشکلات موجود در زانو را رفع کند.
انواع زانو درد
اعصابی که موجب تجربه احساس درد در زانو، باسن، ساق پا و مچ پای شما می‌شوند از قسمت پایین کمر می‌آیند. در نتیجه، زانو درد ممکن است ناشی از خود زانو یا به دلیل وجود مشکلاتی در لگن، مچ پا یا کمر باشد.
زانو درد حاد که ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:
رگ به رگ شدن و پارگی رباط‌های صلیبی
آسیب دیدگی رباط صلیبی قدامی یک آسیب شایع ورزشی است که در اثر توقف سخت یا چرخش شدید زانو ایجاد می‌شود. رباط صلیبی خلفی قوی‌تر از رباط صلیبی قدامی است و به همین دلیل کمتر دچار آسیب دیدگی می‌شود. اما آسیب دیدگی آن ممکن است به دلیل وارد شدن ضربه‌ای جدی به زانو ایجاد شود.
علائم
شنیدن صدای پاپ از زانو
جابجایی و ناپایداری در زانو
درد شدید که موجب استفراغ می‌شود.
تورم شدید که به دلیل خونریزی ناشی از پارگی ایجاد می‌شود.
درمان
جراحی تعویض مفصل زانو برای ورزشکارانی که سطح فعالیت بالایی دارند.
درمان محافظه کارانه و زانوبند برای افرادی که سطح فعایت بالایی ندارند.
پاره شدن تاندون
هر دو تاندون چهار سر ران و کشکک ممکن است به صورت جزئی و کلی دچار پارگی شوند. پارگی تاندون چهار سر ران معمولا برای ورزشکاران بالای 40 سال اتفاق می‌افتد، اما پارگی تاندون کشکک معمولا در افرادی که تاندونیت یا تزریق استروئید به زانو داشته‌اند، دیده می‌شود.
علائم
درد هنگام صاف کردن زانو یا لگد زدن
عدم صاف کردن زانو
جابجایی کاسه زانو
درمان
پارگی کلی نیاز به جراحی دارد، اما پارگی جزئی با اسپلینت قابل درمان است.
آسیب دیدگی مینیسک
مینیسک‌ها معمولا به دلیل صدمات ناگهانی یا استفاده بیش از حد دچار آسیب دیدگی می‌شوند.
علائم
قفل شدن زانو در یک موقعیت خاص
درد
ورم
عدم توانایی در قرار دادن وزن روی پا
کاهش دامنه حرکتی
درمان
آسیب دیدگی‌های مینیسک زانو معمولا با جراحی آرتروسکوپی درمان می‌شود.
دررفتگی زانو
دررفتگی زانو که در اثر وارد شدن ضربه‌ای قوی به زانو ایجاد می‌شود، رباط‌ها و اعصاب بدن را کشیده و اغلب پاره می‌کند. این عارضه نیازمند کمک پزشکی فوری است و اگر گردش خون مجددا بازیابی نشود، احتمال قطع عضو افزایش می‌یابد.
علائم
درد بسیار زیاد
تغییر شکل زانو
درمان
در برخی از دررفتگی‌های زانو، همه چیز سر جای خود باز می‌گردد و به خودی خود رفع می‌شوند. اما اگر این اتفاق نیوفتد، پزشک آزمایشات مختلف را انجام داده و بیمار را به اتاق عمل منتقل می‌کند.
دررفتگی کشکک زانو
دررفتگی کشکک زانو یک آسیب دیدگی رایج است که معمولا به دلیل وارد شدن ضربه یا صاف کردن بیش از حد پا در ورزش‌هایی مانند والیبال یا تنیس ایجاد می‌شود. متاسفانه این بیماری در افراد چاق و زنان بیش‌تر از دیگر افراد دیده می‌شود.
علائم
وجود مشکل در خم و راست کردن پا
خارج شدن کشکک زانو از محل طبیعی خود
درمان
برای درمان این عارضه، پزشک کاسه زانو را به جای خود بازگردانده و آن را با یک آتل می‌بندد تا بافت‌های نرم اطراف آن التیام پیدا کنند. سپس تمرینات تقویتی برای بیمار تعیین می‌شود تا با انجام آن‌ها به زندگی عادی خود بازگردد.
زانو درد مزمن که ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:
آرتروز زانو
استئوآرتریت معمولا در اثر تجزیه غضروف زانو ایجاد می‌شود و ساییده شدن استخوان ران به استخوان درشت نی را به همراه خواهد داشت.
علائم
درد مداوم زانو که با حرکت بدتر می‌شود.
درمان
مصرف دارو‌های ضد التهاب
تزریق اسید هیالورونیک
فیزیوتراپی
تعویض مفصل زانو
آرتریت روماتوئید زانو
آرتریت روماتوئید زانو یک بیماری بافت همبند است که بسیاری از مفاصل را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
علائم
درد و سفتی صبحگاهی
درمان
مصرف دارو‌های ضد درد و ضد التهابی
آرتریت کریستالی
در این نوع آرتریت، کریستال‌های تیزی به دلیل مشکلاتی در نحوه جذب یا متابولیسم مواد طبیعی مختلف بدن مانند اسید اوریک و کلسیم فسفات ایجاد می‌شود که شدیدا دردناک است.
درمان
مصرف دارو‌های ضد التهاب
کمک به متابولیسم بدن
بورسیت
بورس‌های زانو ممکن است به دلایل مختلفی مانند عفونت یا رسوبات کریستالی ناشی از ضربه ناگهانی یا طولانی مدت، دچار التهاب شوند. از جمله انواع بورسیت می‌توان به بورسیت پیش کشکک و بورسیت آنسرین اشاره کرد.
علائم
درد و تورم که هنگام خم کردن زانو یا خوابیدن بدتر می‌شود.
درمان
روش‌های مراقبتی در منزل
تزریق استروئید
مصرف دارو‌های ضد التهاب
عفونت
بسیاری از ارگانیسم‌ها موجب آلودگی و عفونت زانو می‌شوند.
علائم
تورم دردناک زانو
تب و لرز
درمان
مصرف آنتی بیوتیک
تخلیه عفونت
سندرم پاتلوفمورال و کندرومالاسی کشکک
سندرم پاتلوفمورال و کندرومالاسی کشکک بیش‌تر بر زنان جوان، ورزشکاران و افراد مسن تاثیر می‌گذارد.
علائم
ساییده شدن کاسه زانو به استخوان ران داخلی یا خارجی
ساییده شدن مفصل کشکک استخوان ران داخلی یا خارجی
دردی که با نشستن طولانی مدت یا حرکت بدتر می‌شود.
آسیب دیدگی غضروف زیر کاسه زانو و کندرومالاسی کشکک
درمان
مراقبت‌های خانگی
ورزش‌هایی که موجب برقراری تعادل عضلات اطاف کاسه زانو می‌شود.
مصرف دارو‌های ضد التهاب
فیزیوتراپی
استفاده از زانوبند
جراحی
زانوی جامپر
زانوی جامپر حالتی است که در آن افراد درگیر التهاب تاندون چهار سر ران که در بالای کاسه زانو قرار دارد یا به التهاب کشکک زانو که در پایین کاسه زانو جایی که تاندون روی استخوان درشت نی قرار دارد، می‌شوند. این نامگذاری به این دلیل است که زانوی جامپر معمولا بازیکنان بسکتبال، والیبال و دیگر ورزش‌های پرشی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
علائم
درد زانو که با انجام فعالیت‌ها بدتر می‌شود.
درمان
استفاده از روش‌های مراقبتی خانگی به خصوص استراحت، یخ و دارو‌های ضد التهاب
زانوبند برای رفع استرس تاندون ها
تقویت عضلات چهارسر ران، همسترینگ، لکن و ساق پا
بیماری ازگود- شلاتر
این عارضه بیش‌تر در نوجوانان ورزشکار دیده می‌شود و در آن، صاف کردن مکرر زانو آسیب دیدگی و التهاب توبرکل تیبیا را به همراه خواهد داشت.
علائم
درد در ناحیه سینه تیبیا که با صاف کردن ساق پا افزایش می‌یابد.
درشت نی به دلیل التهاب مزمن و رشد استخون بیرون می‌زند.
درمان
توقف رشد توبرکل تیبیا با استفاده از استراحت، یخ، فشرده‌سازی، ارتفاع و مصرف دارو‌های مسکن و ضد التهاب
فیزیوتراپی و انام تمرینات قدرتی برای لگن
آتل
سندرم باند ایلیوتیبیال یا IT
از قسمت بیرونی استخوان لگن به سمت خارج درشت نی، رباطی به نام باند ایلیوتیبیال یا IT کشیده شده است. هنگامی که این نوار سفت می‌شود، با قسمت بیرونی پایین استخوان ران در تماس قرار گرفته و دچار ساییدگی می‌شود و سندرم باند ایلیوتیبیال یا IT بوجود می‌آید.
علائم
درد در قسمت بیرونی زانو که 10 الی 15 دقیقه پس از دویدن آغاز می‌شود و با استراحت بهبود می‌یابد.
درمان
مصرف دارو‌های مسکن و ضد التهاب
مراقبت‌های خانگی که شامل یخ، فشرده‌سازی، ارتفاع و… می‌شود.
نرمش‌های کششی تعیین شده توسط فیزیوتراپیست
پیشگیری از زانو درد
همانطور که گفته شد، زانو درد علت‌های مختلفی دارد و پیشگیری از برخی علت‌ها بسیار دشوار و اجتناب ناپذیر است. با این حال، اقداماتی وجود دارد که با استفاده از آن‌ها می‌توانید از درد زانو پیشگیری کنید:
- خودداری از اضافه وزن و حفظ وزن مناسب
- حفظ تناسب اندام با انجام حرکات تقویتی و کششی
- عاقلانه ورزش کردن و توجه به علائمی که بدن حین ورزش بروز می‌دهد.
- محافظت از زانو‌ها هنگام ورزش، رانندگی، پیاده روی و…
منبع: webmd