آرتروز لگن و ران یکی از شایع‌ترین مشکلات مفصلی است که با افزایش سن در بسیاری از افراد بروز می‌کند اما احتمال دارد که در افراد جوانتر نیز به دلایل مختلفی مانند آسیب‌های قبلی یا بیماری‌های التهابی رخ می‌دهد. این بیماری باعث تحلیل غضروف مفصل لگن می‌شود و در نتیجه حرکت مفصل دردناک و محدود می‌شود. آرتروز لگن و ساییدگی ها در این ناحیه فقط مختص به بانوان نیست و در آقایان هم قابل رخداد است. در این مقاله، به بررسی علل، علائم و روش‌های درمان آرتروز لگن و ران خواهیم پرداخت تا بتوانید با آگاهی بیشتری به مدیریت این بیماری بپردازید.
آرتروز مفصل ران و لگن چیست؟
مفصل ران و لگن، یک مفصل گوی و کاسه‌ای است که گوی آن در قسمت بالای استخوان ران قرار دارد. غضروف به عنوان یک پوشش لغزنده میان آن دو، موجب جدا شدن گوی از استابولوم می‌شود و امکان حرکت و چرخش پا را فراهم می‌کند. آرتریت مفصل ران به معنای از بین رفتن غضروف مفصل ران است. در واقع، زمانی که غضروف لگن دچار آسیب دیدگی می‌شود، فضای بین استخوان‌ها تنگ شده و در موارد شدید، استخوان‌ها روی یکدیگر ساییده می‌شوند. این اصطکاک میان استخوان‌ها منجر به درد، سفتی و یا خار استخوان که با تغییر شکل ناشی از رشد استخوان در لبه‌های استخوان همراه است، می‌شود.
چه عواملی باعث آرتروز لگن می‌شود؟
آرتروز لگن و ران از جمله انواع معمول آرتروز است که با فرسودگی و تخریب تدریجی غضروف مفصل همراه می‌شود و معمولا به دلایل زیر اتفاق می‌افتد:
- پیری: با افزایش سن و ورود به سن پیری، غضروف‌های مفاصل لگن و ران به تدریج از بین می‌روند و آرتروز در آن‌ها ایجاد می‌شود.
- ژنتیک: عوامل ژنتیکی نیز از جمله عواملی هستند که بر ایجاد آرتروز لگن و ران نقش دارند و احتمال آن را افزایش می‌دهند.
- چاقی و اضافه وزن: در افراد دارای اضافه وزن و چاق که فشار بسیار زیادی به مفاصل لگن و ران آن‌ها وارد می‌شود، احتمال آرتروز افزایش می‌یابد.
- صدمات: در برخی موارد ممکن است مفاصل لگن و ران به دلیل وارد شدن ضربه و حوادث دچار آسیب دیدگی مفصلی شوند و فرآیند فرسودگی مفصلی در آن‌ها با سرعت بیشتری طی شود.
- بیماری‌های مرتبط: برخی بیماری‌های مرتبط مانند آرتریت روماتوئید یا ارتریت نخاعی نیز ممکن است منجر به آرتروز لگن و ران شود.
- انجام فعالیت‌های سنگین: انجام برخی فعالیت‌های سنگین مانند حمل اشیاء سنگین می‌تواند فشار زیادی بر مفاصل لگن و ران وارد کند و موجب افزایش خطر ابتلا به آرتروز شود.
- عدم تنظیم صحیح مفاصل: در برخی موارد، استفاده نادرست از مفاصل به دلیل تغییر الگو‌های حرکتی ممکن است موجب فرسودگی سریع غضروف لگن و ران شود.
آرتروز لگن می‌تواند به آرتروز ران منجر شود؟
آرتروز لگن و آرتروز ران به طور مستقیم به یکدیگر مرتبط نیستند، زیرا هرکدام به مفصل‌های متفاوتی مربوط می‌شوند. با این حال، آرتروز لگن به طور غیرمستقیم بر مفصل ران تاثیرگذار خواهد بود. به این معنا که، وقتی مفصل لگن تحت تاثیر آرتروز قرار می‌گیرد، ممکن است حرکت آن محدود شده و فشار بیشتری به مفصل ران وارد آید. این تغییرات می‌تواند منجر به درد و مشکلات در ناحیه ران شود، زیرا مفصل ران به طور مستقیم با مفصل لگن در ارتباط است و حرکت‌های یکدیگر را تکمیل می‌کنند. علاوه بر این، وقتی آرتروز لگن باعث درد و محدودیت در حرکت می‌شود، فرد ممکن است به طور غیرارادی الگوی حرکت خود را تغییر دهد تا از درد جلوگیری نماید. این تغییر در حرکت باعث فشار غیرطبیعی به مفصل ران و افزایش احتمال ایجاد مشکلات مشابه در آن ناحیه می‌شود. به همین دلیل، ممکن است در افراد مبتلا به آرتروز لگن، مشکلاتی مانند درد در ناحیه ران نیز مشاهده شود.
علائم آرتروز لگن و ران
آرتروز لگن و ران معمولا با علائم مشخصی خود را نشان می‌دهند که ممکن است به صورت تدریجی ایجاد شود. از جمله رایج‌ترین این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس درد در ناحیه لگن و ران که هنگام استراحت و شب افزایش می‌یابد.
- احساس سفتی در مفاصل لگن و ران به خصوص بعد از استراحت یا برخاستن از روی صندلی
- تورم ناشی از التهاب و تغییر بافت‌های اطراف مفصل لگن و ران
- محدودیت و کاهش دامنه حرکتی در مفاصل لگن و ران
- هنگام حرکت مفاصل لگن و ران صدای ترک می شنوید.
- احساس ضعف در عضلات اطراف مفصل که می‌تواند تاثیر منفی بر حرکت مفاصل لگن و ران بگذارد.
نحوه تشخیص آرتروز لگن و ران
تشخیص آرتروز لگن و ران معمولا از طریق ترکیبی از تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تصویربرداری انجام می‌شود. در ابتدا، بهترین متخصص ارتوپدی به دقت تاریخچه بیمار را بررسی کرده و علائمی مانند درد در ناحیه لگن یا ران، محدودیت حرکت و خشکی مفصل را جویا می‌شود. در ادامه، معاینه فیزیکی برای ارزیابی عملکرد مفصل و بررسی هرگونه حساسیت یا محدودیت در حرکت انجام می‌شود. پزشک در این زمان به دنبال علائم خاصی مانند صدا دادن مفصل یا تغییرات در دامنه حرکت مفصل خواهد بود.
برای تایید تشخیص و بررسی وضعیت مفصل، پزشک از تصویربرداری رادیولوژی مانند اشعه ایکس استفاده می‌کند. این آزمایش به شناسایی تغییرات مفصلی مانند باریک شدن فضاهای مفصلی، تحلیل غضروف‌ها یا وجود خارهای استخوانی کمک می‌کند. در برخی موارد، برای مشاهده دقیق آسیب‌های غضروفی یا بافت‌های نرم، ام آر آی توصیه می‌شود. این روش تصویربرداری به پزشک این امکان را می‌دهد تا آسیب‌های داخلی مفصل را بهتر مشاهده کند. علاوه بر این، اگر متخصص ارتوپد مشکوک باشد که علل دیگری مانند بیماری‌های التهابی یا عفونت‌ها در بروز درد نقش دارند، آزمایش‌های خون برای بررسی وجود این بیماری‌ها انجام می‌شود. ترکیب این روش‌ها به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دقیقی از وضعیت آرتروز لگن و ران بدهد و بهترین برنامه درمانی را برای بیمار ارائه کند.
آرتروز لگن قابل درمان است؟
روش‌های درمانی آرتروز لگن و ران متعدد است و بسته به شرایط فرد، توسط پزشک هر یک از آن ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
درمان‌ها شامل استفاده از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، درمان‌های فیزیوتراپی، تزریق‌های مفصلی مانند تزریق استروئید یا هیالورونات و در موارد شدید جراحی تعویض مفصل لگن هستند. در ادامه به توضیح مختصر در مورد هر یک از این روش ها پرداختیم.
جراحی آرتروز لگن
جراحی آرتروز لگن که در برخی موارد به عنوان جراحی تعویض مفصل لگن نیز شناخته می‌شود، یک روش درمانی است که برای آرتروز‌های شدید و پیشرفته مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش درمانی معمولا زمانی انجام می‌شود که دیگر روش‌های غیر جراحی تاثیری در سبک زندگی و بهبود وضعیت بیمار نداشته باشند. مفصل آسیب دیده با یک پروتز مصنوعی که معمولا شامل بخش‌های مختلفی از جمله فمور، لگن یا پاتلا می‌شود، جایگزین می‌گردد.
روش های کمک درمانی آرتروز لگن
- مصرف داروهای مسکن و ضد التهابی که موجب کاهش درد و التهاب مفاصل لگن و ران می‌شود.
- انجام تمرینات فیزیکی و فیزیوتراپی زیر نظر فیزیوتراپیست که معمولا به منظور تقویت عضلات و افزایش دامنه حرکتی مفاصل لگن و ران انجام می‌شود.
- تغییر سبک زندگی که شامل کاهش وزن، استفاده از ابزار‌های پشتیبانی و تغییر الگوی حرکتی می‌باشد.
- انجام عمل جراحی در موارد بسیار شدید و جایگزینی مفاصل آسیب دیده با مفاصل مصنوعی
- تمریناتی که موثر است را به آرامی طبق اصول انجام دهید. بر روی زمین به پهلو دراز بکشید و لگن آسیب دیده را رو به بالا قرار دهید. پاهای خود را در راستای بدن قرار دهید. پای بالایی را به اندازه 30 سانتی متر حدود 6 ثانیه به بالا ببرید و سپس پایین بیاورید. این کار را تا 5 مرحله تکرار کنید. به پشت بخوابید و زانوی خود را 90 درجه خم کنید. سپس پاهای خود را به زمین فشار دهید و باسن خود را بلند کنید تا از زمین جدا شود و در یک راستا با شانه‌ها قرار بگیرید.حدود 6 ثانیه بمانید و به حالت قبل برگردید. این حرکت را 6 تا 12 بار انجام دهید.
عوارض آرتروز لگن
آرتروز لگن و ران به شدت بر روی زندگی افراد تاثیر گذار است و منجر به ایجاد برخی عوارض زیر می‌شود:
- احساس دردی که به صورت تدریجی افزایش می‌یابد و باعث محدودیت حرکتی می‌شود.
- تورم و التهاب در مفاصل لگن و ران که باعث محدودیت حرکتی و درد می‌شود.
- محدودیت حرکتی و سختی در انجام فعالیت‌های روزانه که به دلیل تخریب غضروف و ساختار‌های مفصلی ایجاد می‌شود.
- تغییر در اندازه و شکل مفصل که ممکن است باعث ناهمواری هنگام حرکت و عدم تعادل شود.
- شما به دلیل درد و محدودیت حرکتی فعالیت‌های روزانه مانند بالا رفتن از پله، سوار شدن ماشین، پوشیدن کفش و … را به سختی انجام می دهید.
آرتروز لگن فقط در افراد مسن رخ می‌دهد؟
آرتروز لگن تنها مختص افراد مسن نیست. اگرچه این بیماری بیشتر در افراد مسن شایع است، اما افراد جوان هم می‌توانند به آرتروز لگن مبتلا شوند. در واقع، عوامل مختلفی می‌توانند باعث ابتلا به آرتروز لگن در افراد جوان شوند، از جمله:
- آسیب‌های قبلی: ضربات یا شکستگی‌های لگن یا آسیب‌های ورزشی می‌توانند خطر ابتلا به آرتروز را در آینده افزایش دهند. آسیب‌های مکرر به مفصل می‌توانند باعث تحلیل غضروف‌ها و شروع آرتروز شوند.
- ژنتیک: برخی افراد به طور طبیعی مستعد ابتلا به آرتروز هستند، به‌ویژه اگر در خانواده‌شان سابقه این بیماری وجود داشته باشد.
- بیماری‌های التهابی: شرایطی مانند آرتریت روماتوئید یا سایر بیماری‌های خودایمنی می‌توانند به مفصل لگن آسیب بزنند و منجر به آرتروز شوند، حتی در سنین پایین.
- اضافه وزن: وزن اضافی می‌تواند فشار زیادی به مفصل‌های لگن وارد کند و باعث تسریع روند تخریب غضروف‌ها و ابتلا به آرتروز شود.