کندروسارکوم شایع‌ترین سرطان استخوان در بزرگسالان و نوع نادری است که در سلول‌های غضروفی ایجاد می‌شود. تومور‌های ناشی از این عارضه اغلب در لگن و قسمت بالای ران و بازو دیده می‌شود.
برای آشنایی بیش‌تر با کندروسارکوم، علائمی که باید به آن‌ها توجه داشته باشید، گزینه‌های درمانی و پیش آگهی، با ما در ادامه همراه باشید.
انواع مختلف کندروسارکوم
کندروسارکوم معمولی که در افراد 50 تا 60 سال بیش‌تر دیده می‌شود، حدود 80% موارد را تشکیل می‌دهد و تومور‌های ناشی از آن نیز به رشد آهسته تمایل دارند.
دیگر انواع نادر‌تر کندروسارکوم که می‌توانند به سرعت رشد کنند و پخش شوند، عبارتند از:
- کندروسارکوم تمایز نیافته
- کنروسارکوم مزانشیمی
- کندروسارکوم سلول شفاف
- این انواع کندروسارکوم اغلب دارای درمان سخت‌تری هستند.
چه چیزی باعث کندروسارکوم می‌شود؟
علت دقیق کندروسارکوم مشخص نیست، اما پزشکان متخصص فکر می‌کنند گاهی اوقات سلول‌های استخوانی به دلایلی که به وضوح قابل درک نمی‌باشد، مجددا برنامه‌ریزی می‌شوند. برخی از شرایطی که احتمال ابتلا به کندروسارکوم را افزایش می‌دهد، به شرح زیر است:
انکندروماتوز
انکندروماتوز یک اختلال نادر است که در آن توده‌های خوش خیمی به نام انکوندروما در استخوان ایجاد می‌شود و گاهی رشد آن موجب کندروسارکوم می‌گردد.
بیماری اولیر
در این بیماری، افراد معمولا در دست‌ها و پاها دچار انکندروم می‌شوند و حدود 10% از موارد آن به کندروسارکوم تبدیل می‌گردد.
سندرم مافوچی
این سندرم زمانی اتفاق می‌افتد که افراد در رگ‌های خونی خود دچار انکندروم با رشد خوش خیم می‌شوند.
استئوکندروماتوز
در استئوکندروماتوز، استخوان‌های موجود در انتهای استخوان‌های بلند بازو‌ها یا پاها دچار رشد غیر طبیعی شده و در برخی موارد ممکن است منجر به ایجاد کندروسارکوم شوند. این عارضه می‌تواند ارثی باشد و از والدین به فرزندان منتقل شود.
کندروماتوز سینوویال اولیه
سینوویوم بافت همبند نرمی است که مفاصلی مانند زانو و آرنج را می‌پوشاند. کندروماتوز سینوویال اولیه زمانی ایجاد می‌شود که توده‌های خوش خیم در سینوویوم تشکیل شود. اکثر این توده‌های خوش خیم را می‌توان با جراحی برداشت، اما گاهی اوقات این توده‌ها تحلیل رفته و به کندروسارکوم تبدیل می‌شوند.
علائم کندروسارکوم چیست؟
شایع‌ترین علائم کندروسارکوم عبارت است از:
- توده
- درد یا تورم در نزدیکی تومور
- تغییر در عملکرد مانند تغییر در توانایی حرکت صحیح دست یا پا
تحمل درد در کندروسارکوم تا حدودی برای افراد آسان است، اما در صورت مشاهده توده‌ای جدید در بدن یا افزایش سرعت رشد آن، باید در اولین فرصت به پزشک متخصص مراجعه کنند. توجه بیماران به علائمی که در بدن آن‌ها بوجود می‌آید موجب پیشگیری از بیماری‌ها و مشکلات شدید‌تر می‌شود، بنابراین همواره به بدن خود توجه داشته باشید.
کندروسارکوم چگونه تشخیص داده می‌شود؟
زمانی که علائم کندروسارکوم در بدن بیمار نمایان می‌شود، پزشک متخصص به منظور تشخیص صحیح از آزمایش‌های زیر استفاده می‌کند:
اشعه ایکس
اشعه ایکس اطلاعات دقیقی درباره لبه‌های استخوان، مرکز مغز استخوان و ساختار کلی استخوان ارائه می‌دهد. به طوری که اگر استخوانی از دست رفته یا دچار رشد غیر طبیعی شده باشد، با انجام این آزمایش تصویربرداری قابل تشخیص خواهد بود.
ام آر آی یا سی تی اسکن
معمولا‌ام آر آی نسبت به سی تی اسکن ترجیح داده می‌شود، اما اگر دستگاه پزشکی یا قسمتی فلزی در بدن خود دارید که شما را از انجام‌ام آر آی باز می‌دارد، می‌توانید سی تی اسکن را امتحان کنید. در صورتی که پزشک متخصص ضایعه مشکوکی را پس از سی تی اسکن یا‌ام آر آی تشخیص دهد، در مرحله بعدی بیوپسی انجام می‌شود.
بیوپسی
در بیوپسی، قسمتی از ضایعه مشکوک تشخیص داده شده در عکسبرداری برداشته و توسط پاتولوژیست مورد بررسی قرار می‌گیرد. نتایج بدست آمده از پاتولوژی، تعیین‌کننده داشتن یا نداشتن کندروسارکوم خواهد بود.
پس از تعیین داشتن یا نداشتن کندروساکوم، پزشکان متخصص بیماری را مرحله بندی می‌کنند و گسترش یافتن آن به دیگر قسمت‌های بدن را مشخص می‌کنند. اگر تشخیص داده شود که کندروسارکوم به دیگر قسمت‌های بدن گسترش یافته است، تصویبرداری از قفسه سینه، شکم و لگن صورت می‌گیرد.
کندروسارکوم چگونه درمان می‌شود؟
روش‌های درمانی که برای درمان مورد استفاده قرار می‌گیرد به عوامل مختلفی از جمله مرحله کندروسارکوم، درجه آن و این که آیا می‌توان تومور را با عمل جراحی برداشت یا خیر بستگی دارد. از جمله شناخته شده‌ترین این روش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
عمل جراحی
جراحی رایج‌ترین درمان است و برخی از انواع معمولی آن را می‌توان با انجام عمل جراحی درمان کرد. آناتومی ستون فقرات و لگن معمولا پیچیده است و به همین دلیل برخی از متخصصان تومور از مدلسازی سه بعدی به منظور کمک برای طراحی عمل جراحی استفاده می‌کنند. این مدل‌ها تومور را به صورت فیزیکی نمایش می‌دهند و پردازش آن‌ها بسیار آسان‌تر از‌ام آر آی و سی تی اسکن است.
جراحی ممکن است برای افرادی که دارای تومور اولیه هستند و تومور آن‌ها تنها در یک محل قرار دارد مناسب باشد. اما این نوع جراحی برای تومور‌های درجه بالا مناسب نیست، زیرا تومور‌های درجه بالا با برداشتن یک قسمت و بافت اطراف آن برای دستیابی به حاشیه‌های منفی که موجب کاهش احتمال عود کمک می‌کند، همراه هستند.
در برخی موارد، درمان جراحی ممکن است تهاجمی‌تر باشد و موجب قطع عضو شود. بیمارانی که تحت این عمل جراحی قرار می‌گیرند، باید پس از جراحی فیزیوتراپی یا کاردرمانی انجام دهند.
شیمی درمانی
شیمی درمانی معمولا برای انواع تهاجمی‌تر کندروسارکوم مانند کندروسارکوم تمایز نیافته و کندروسارکوم مزانشیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد، زیرا این موارد به شیمی درمانی پاسخ خوبی می‌دهند.
بیماران مبتلا به انواع تهاجمی‌تر کندروسارکوم قبل از جراحی شیمی درمانی می‌شوند، اما شیمی درمانی آن‌ها پس از جراحی بیش‌تر است، زیرا سلول‌های میکروسکوپی باقیمانده از بیماری باید از بین بروند.
پرتودرمانی
در برخی موارد، بیماران مبتلا به بیماری‌های موضعی یا سرطانی که سرطان آن‌ها تنها در یک ناحیه وجود دارد، به دلایل پزشکی قادر به انجام عمل جراحی نیستند و پزشکان متخصص برای درمان تومور مجبور به استفاده از پرتودرمانی خواهند بود.
پیش آگهی افراد مبتلا به کندروسارکوم چیست؟
تحت تاثیر کندروسارکوم قرار گرفتن افراد در بلند مدت به عوامل زیادی از جمله محل بیماری، نوع جراحی بکار برده شده و مهارت فنی پزشک متخصص بستگی دارد. هر بیمار دارای وضعیتی منحصر به فردی است و در میان گذاشتن پیش آگهی او با پزشک از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
بیماران مبتلا به بیماری موضعی مرحله اول یا دوم، بسیار شایع هستند و بقای کلی آن‌ها بسته به شرایط می‌تواند در 5 سال آینده بیش از 80% باشد. اگر بیماران در مرحله اول کندروسارکوم قرار داشته باشند، شانس آن‌ها برای زنده ماندن در 5 سال آینده حدود 90% تا 95% خواهد بود.
کندروسارکوم عود‌کننده دارای پیش آگهی متفاوت و پیچیده‌ای است و هر چه درجه آن بالا‌تر می‌رود، احتمال عود آن نیز افزایش می‌یابد. تومور‌های درجه پایین معمولا دارای احتمال عود کم‌تری هستند، اما گاهی اوقات ممکن است به تومور‌های تهاجمی‌تر تغییر پیدا کنند.
بیماری‌های مرحله IV با یکدیگر یکسان نیستند، به طوری که بیماری در برخی از افراد ممکن است با 50 توده در برخی دیگر تنها با یک توده عود کند. شایع‌ترین محل متاستاز ریه است و اگر بیماری عود شده با یک یا دو توده روی ریه همراه باشد، قابل درمان است. اما اگر بیماری عود شده پیشرفته‌تر باشد، درمان بیماری امکان‌پذیر نیست و تنها هدف پزشکان از زنده نگه داشتن بیماران، حفظ کیفیت زندگی آن‌ها است.
برای بیماران مبتلا به کندروسارکوم عود‌کننده، پزشک متخصص بافت تومور بیمار را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد و آنچه از تجزیه و تحلیل بافت بدست می‌آید را به منظور انتخاب آزمایشات هدفمند، بکار می‌برند.
در سال‌های اخیر، آزمایش ژنتیکی به پیشرفت درمان کندروسارکوم کمک کرده است و مطالعه انجام شده در سال 2023 نشان می‌دهد که بیماران مبتلا به کندروسارکوم معمولی و تمایز نیافته که دارای جهش ژن TP53 می‌باشند، پیش آگهی ضعیف‌تری دارند. بنابراین می‌توان این طور نتیجه گرفت که، جهش TP53 می‌تواند بر پیش آگهی کندروسارکوم موثر باشد.
برای سالیان سال، درجه تومور تنها عامل پیش آگهی بوده است، اما امروزه تحقیقات ثابت کرده است که جهش TP53 می‌تواند به تعیین پیش آگهی کمک کند.
افراد هنگام تصمیم‌گیری درباره محل درمان کندروسارکوم چه چیزی را باید در نظر داشته باشند؟
افراد مبتلا به کندروسارکوم تشخیص داده شده باید در یک مرکز جامع سرطان و تحت نظر متخصصی که چندین بار این نوع سرطان را دیده است و با آن آشنایی کامل دارد، درمان شوند. این افراد هنگام تصمیم‌گیری درباره محل درمان کندروسارکوم باید تجربه و مهارت پزشک متخصص را مد نظر داشته باشند.
منبع: mdanderson