مروری ساده بر علل صافی کف پا

زمانی که عبارت صافی کف پا را می‌شنوید، چه چیزی به ذهنتان می‌رسد؟ صافی کف پا دقیقا همان چیزی است که به نظر می‌رسد، یعنی در این عارضه کف پای شما هیچ قوسی نداشته و صاف است و هنگام ایستادن، کف پا به طورکامل با سطح زمین در تماس قرار دارد. صافی کف پا عارضه‌ای بسیار شایع است که افراد بسیاری ممکن است با داشتن آن هیچ مشکلی نداشته باشند، اما برخی دیگر علائم مختلفی را تجربه می‌کنند که زندگی آن‌ها را دچار اختلال کرده است.

علائم و نشانه‌های صافی کف پا چیست؟

علائم و نشانه‌هایی که صافی کف پا با آن‌ها مشخص می‌شود به شرح زیر است:

• احساس درد در قوس پا، پاشنه، امتداد بیرونی پا و حتی مچ پا
• تورم در امتداد داخل مچ پا
• تاندونیت آشیل
• بونیون یا انگشت چکشی
• خستگی پاها با انجام فعالیت بسیار کم
• تورم کف پا
• دشواری هنگام ایستادن روی انگشتان پا
• گرفتگی پا
• پا درد هنگام انجام فعالیت‌هایی مانند راه رفتن و دویدن
• چرخش مچ پا به سمت داخل

زمانی که صافی کف پا ردیف و نحوه قرار‌گیری پا را تغییر می‌دهد، می‌تواند منجر به مشکلاتی در مچ پا، زانو و حتی کمر و لگن شود.

چه چیزی باعث صافی کف پا می‌شود؟

در تمامی پاها، تاندون‌هایی که از پاشنه پا تا انتهای استخوان‌های پا کشیده می‌شوند با تاندون‌های پایین ساق پا همکاری می‌کنند و قوس کف پا را تشکی می‌دهند. تا زمانی که تاندون‌ها دارای کشش مناسب باشند، کف پا قوس طبیعی دارد و زمانی که تاندون‌ها کشش خوبی ندارند، کف پا قوس کمی دارد یا اصلا ندارد. صافی کف پا علت‌های مختلفی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

سن

کودکان معمولا دارای صافی کف پای انعطاف‌پذیر هستند که با رشد بهبود می‌یابد. اما برخی صافی‌های کف پا با افزایش سن بیش‌تر می‌شوند و علت اصلی آن ساییدگی و پارگی ساده است.

ساختار پا

ساختار پای برخی افراد غیر طبیعی است و علت اصلی این موضوع سابقه خانوادگی می‌باشد.

شرایط فیزیکی

برخی شرایط مانند ائتلاف تارسال که در آن استخوان‌های تارسال باهم رشد می‌کنند و سفت می‌شوند می‌تواند، صافی کف پا ایجاد می‌شود.

آسیب دیدگی پا و مچ پا

آسیب دیدگی‌هایی که موجب ایجاد مشکلاتی در تاندون‌های پا یا ساق پا می‌شوند، در نهایت صافی کف پا را به همراه خواهند داشت.

آسیب عصبی

برخی آسیب‌های عصبی که به دلیل جراحت یا شرایط فیزیکی مانند دیابت ایجاد می‌شود، می‌تواند موجب ایجاد صافی کف پا شود.

بارداری

در دوران بارداری، هورمون‌های ترشح شده باعث نرم شدن بافت‌های همبند مانند رباط‌ها و تاندون‌ها می‌شود و با افزایش وزن، قوس کف پا به مرور از بین می‌رود. صافی کف پای ناشی از بارداری ممکن است پس از تولد نوزاد بر طرف شود یا باقی بماند.

علاوه بر مواردی که گفته شد، گاهی اوقات چاقی و آرتریت روماتوئید نیز می‌تواند موجب صافی کف پا شود.

انواع صافی کف پا

به طور کلی صافی کف پا را می‌توان به دو دسته اصلی انعطاف‌پذیر و سفت تقسیم کرد. در صافی کف پای انعطاف‌پذیر که بیشتر در کودکان دیده می‌شود، زمانی که وزن روی پا قرار می‌گیرد قوس کف پا فرو می‌ریزد و با برداشتن وزن دوباره بهبود می‌یابد. اما در صافی کف پای سفت، کف پای بیمار سفت است و با قرار گرفتن وزن بدن روی آن، تغییری نمی‌کند.

روش‌های درمانی صافی کف پا

روش‌های درمانی که برای درمان صافی کف پا مورد استفاده قرار می‌گیرد، انواع مختلفی دارد که بسته به شدت علائم بیمار تعیین می‌شود. روش‌های درمانی و مداخلات غیر جراحی که برای صافی کف پا استفاده می‌شود به شرح زیر است:

استفاده از کفی‌های مناسب داخل کفش که قوس کف پا را تنظیم می‌کند و بالا می‌برد.

استفاده از کفش‌هایی که از پا به خوبی حمایت می‌کنند و عوض کردن کفش‌های معمولی مانند صندل که هیچگونه حمایتی از پا انجام نمی‌دهد.

استفاده از بریس کف پا که از پا حمایت می‌کند و قوس کف پا را ثابت نگه می‌دارد.

کاهش وزن در صورت چاقی و اضافه وزن می‌تواند موجب کاهش فشار و استرس وارد بر پا شود.

فیزیوتراپی توسط فیزیوتراپیست که موجب تقویت عضلات، تحرک مفاصل و کشش صحیح پا و ساق پا می‌شود و از فرو پاشی بیش‌تر قوس کف پا جلوگیری می‌کند.

اگر روش‌های درمانی غیر جراحی بی‌فایده باشد، متخصص عمل جراحی انجام می‌دهد که نوع آن به وضعیت پا و نیاز‌های فردی بستگی دارد. هدف از انجام جراحی صافی کف پا که شامل ترمیم تاندون، افزایش طول تاندون، انتقال تاندون، برداشتن استخوان، پیوند استخوان و… می‌شود، تنظیم مجدد پا و از بین بردن علائم است.

انواع کف پای صاف

این عارضه چه در دوران کودکی ایجاد شود و چه در بزرگسالی، انواع مختلفی دارد که به شرح زیر است:

انعطاف پذیر

عارضه صافی کف پا انعطاف‌پذیر رایج‌ترین نوع است که در حالت نشسته وجود ندارد و با وارد کردن وزن به پاها ایجاد می‌شود. این نوع در دوران کودکی و نوجوانی ظاهر می‌شود و با افزایش سن وضعیت آن بدتر می‌شود. مدل انعطاف‌پذیر، هر دو پا را درگیر می‌کند و موجب کشیده شدن، پاره شدن و تورم تاندون‌ها و رباط‌ها در قوس پا می‌شود.

سفت

در صافی کف پا سفت، فرد به صورت نشسته و ایستاده هیچگونه قوسی در کف پای خود ندارد و کف پا با زمین در تماس کامل است. این نوع بیش‌تر در سال‌های نوجوانی ایجاد می‌شود و با افزایش سن تشدید می‌یابد. صافی کف پا سفت ممکن است در یک یا هر دو پا ایجاد شود و خم کردن پاها به بالا، پایین و پهلو‌ها را دچار مشکل کند.

اکتسابی بزرگسالان (قوس افتاده)

در مدل اکتسابی، قوس پا به صورت اکتسابی از بین می‌رود یا فرو می‌ریزد و ممک است تنها در یک پا ایجاد شود. در این نوع که با چرخش پا به سمت داخل همراه است، تاندون ساق پا که از قوس پا پشتیبانی می‌کند دچار التهاب و پارگی می‌شود.

تالوس عمودی

تالوس عمودی یک عارضه مادرزادی است که در برخی نوزادان دیده می‌شود. این عارضه که با نام پای راکری نیز شناخته می‌شود، از ایجاد قوس کف پا جلوگیری می‌کند و موجب صافی کف پای نوزادان می‌گردد.

جلوگیری از صافی کف پا

اگر علت صافی کف پا ارثی باشد، نمی‌توان از آن پیشگیری کرد. با این حال، یکسری اقدامات احتیاطی مانند پوشیدن کفش‌های مناسب و حمایت‌کننده از پا وجود دارد که می‌تواند از درد بیش از حد ناشی از صافی کف پا جلوگیری کند.

برای کمک به کسانی که صافی کف پا را به ارث می‌برند، راه حل‌های پیشگیرانه زیادی وجود ندارد. اگر صافی کف پا بدون هیچگونه عارضه و دردی باشد، به سادگی با کفش‌های طراحی شده کنترل می‌شود. اما اگر صافی کف پا همراه با درد و عوارض دیگر باشد، ارتز یا ساپورت‌های قوس توصیه می‌شود.

برای کاهش فشار ناشی از صافی کف پا در قسمت جلوی پا، کافیست از کفش‌های طراحی شده و مناسبی که دارای پنجه پهن هستند و موجب راحتی انگشتان پا می‌شوند، استفاده کنید. پاشنه‌های مناسب در این کفش‌ها از پاشنه پا، تیبیال خلفی و تاندون آشیل محافظت می‌کنند و کفی بیرونی آن‌ها نیز موجب جلوگیری از انحراف پا به سمت داخل می‌شود.

صافی کف پا ممکن است موجب بد‌تر شدن برخی از مشکلات مانند فاسئیت کف پا، التهاب تاندون آشیل، تاندونیت خلفی تیبیا، شین اسپلینت، بونیون و انگشت چکشی شود. علاوه بر این، از آن جایی که صافی کف پا بر تراز اسکلتی تاثیر می‌گذارد، ممکن است موجب ایجاد درد در مچ پا، زانو و حتی باسن نیز بشود و شما را مجبور به دیدار با پزشک کند.

صافی کف پا در کودکان

مشکل صافی کف پا در کودکان یک وضعیت معمول است و به عنوان پای تخت کودکانه شناخته می‌شود. این وضعیت در بیشتر موارد ناشی از عوامل ژنتیکی است و اگر والدین یا افراد خانواده دارای این عارضه باشند، احتمال ارثی شدن این وضعیت افزایش می‌یابد. در برخی کودکان با گذشت مدت زمان کوتاهی رفع شده و در دیگر کودکان ممکن است تا دوران نوجوانی ادامه یابد. در کودکان معمولا نیاز به درمان خاصی نداشته و با گذراندن دوران رشد برطرف می‌شود. در موارد نادر، اگر موجب بروز مشکلات بسیار جدی در کوکان شود، لازم است مشاوره‌ای با پزشک ارتوپد صورت گیرد. به منظور بهبود وضعیت پای کودکان، معولا استفاده از کفش‌های مناسب و انجام تمرینات تقویتی توصیه می‌شود.