تومور استخوان در بازو یکی از شرایط نادری است که می‌تواند با درد، تورم یا کاهش قدرت حرکت در اندام فوقانی همراه باشد و زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهد. این نوع تومورها ممکن است خوش‌خیم یا بدخیم باشند و تشخیص به‌موقع آن‌ها نقش مهمی در روند درمان دارد. علائم اولیه ممکن است شبیه به آسیب‌های ساده عضلانی یا مفصلی باشد، اما با پیشرفت بیماری، نشانه‌ها شدیدتر می‌شوند. در این مرور، سعی داریم به زبان ساده و قابل‌فهم، به معرفی انواع تومورهای استخوانی بازو، علائم شایع، روش‌های تشخیص و گزینه‌های درمانی بپردازیم تا آگاهی عمومی در مورد این بیماری افزایش یابد و بیماران با شناخت بهتر، مسیر درمان را با اطمینان بیشتری طی کنند.
تومور استخوان در بازو چیست و چه خطراتی دارد؟
تومور استخوان در بازو به رشد غیرطبیعی سلول‌ها در بافت استخوانی بازو گفته می‌شود که خوش‌خیم غیرسرطانی یا بدخیم سرطانی هستند. تومورهای خوش‌خیم معمولا رشد کندی دارند و به سایر بخش‌های بدن گسترش پیدا نمی‌کنند، اما ممکن است باعث درد، تورم یا ضعف استخوان شوند. در مقابل، تومورهای بدخیم مانند استئوسارکوما یا یوئینگ سارکوما خطرناکتر هستند و توانایی گسترش به سایر اندام‌ها مانند ریه را دارند. از جمله خطرات تومور استخوان در بازو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- درد مزمن و پیش رونده
- ضعف یا شکستگی خود به خودی استخوان
- کاهش دامنه حرکتی دست و بازو
- فشار به اعصاب اطراف و ایجاد بی‌حسی یا گز گز
- در صورت بدخیمی، گسترش سرطان به سایر بخش‌های بدن
تومور استخوان بازو برای چه افرادی پیش می‌آید؟
تومور استخوان بازو ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما برخی افراد به دلایل خاصی بیشتر در معرض آن قرار دارند. به‌طور کلی، تومورهای بدخیم استخوانی مانند استئوسارکوما بیشتر در نوجوانان و جوانان معمولا بین ۱۰ تا ۲۵ سالگی دیده می‌شوند، زیرا در این دوره رشد استخوان‌ها سریع‌تر است. در مقابل، برخی از تومورهای خوش‌خیم یا متاستاتیک، سرطانی که از سایر اندام‌ها به استخوان گسترش یافته بیشتر در افراد میانسال یا سالمند دیده می‌شوند. عوامل موثر بر احتمال بروز تومور استخوان بازو عبارتند از:
- سابقه خانوادگی یا ژنتیکی بیماری‌های استخوانی یا سرطان
- بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری پاژه استخوان یا اختلالات ژنتیکی خاص
- قرار گرفتن در معرض اشعه یا پرتودرمانی در گذشته
- وجود سرطان در سایر اندام‌ها که ممکن است به استخوان متاستاز دهد
- سن (تومورهای اولیه در سنین پایین‌تر، تومورهای ثانویه در بزرگسالان)
تومور استخوان بازو چه علائمی دارد؟
تومور استخوان بازو ممکن است در مراحل اولیه علائم مشخصی نداشته باشد اما با پیشرفت بیماری، نشانه‌هایی ظاهر می‌شود که نباید نادیده گرفته شوند. شایع ترین علامت آن درد در ناحیه بازو است. این درد معمولا مداوم بوده و ممکن است در شب‌ها یا هنگام فعالیت بدتر شود. از دیگر علائم می‌توان به تورم یا برجستگی در محل تومور، حساسیت به لمس، کاهش دامنه حرکتی مفصل شانه یا آرنج، ضعف عضلانی و در برخی موارد شکستگی استخوان بدون ضربه شدید اشاره کرد. در صورت بدخیم بودن تومور، ممکن است علائمی عمومی مانند کاهش وزن بی دلیل، تب خفیف، یا خستگی مداوم نیز دیده شود. تشخیص زودهنگام با مراجعه به پزشک و انجام تصویربرداری نقش مهمی در درمان موفق دارد.
تومور استخوان بازو به اندام های دیگر سرایت می‌کند؟
تومور استخوان بازو در صورتی که بدخیم باشد، به سایر اندام‌ها سرایت می‌کند. این فرآیند را متاستاز می‌نامند. شایع‌ترین اندامی که تومورهای بدخیم استخوانی مانند استئوسارکوما یا سارکوم یوئینگ به آن‌ها گسترش پیدا می‌کنند، ریه‌ها هستند. البته تومورهای خوش‌خیم معمولا چنین خطری ندارند و محدود به محل خود باقی می‌مانند.
بعد از درمان، احتمال بازگشت تومور وجود دارد؟
در برخی موارد، تومورهای استخوانی انواع بدخیم ممکن است پس از درمان نیز بازگردند. این بازگشت می‌تواند در همان محل قبلی یا در ناحیه‌ای دیگر از بدن اتفاق بیفتد. به همین دلیل، پیگیری منظم پزشکی پس از درمان (از جمله تصویربرداری دوره‌ای و معاینه بالینی) بسیار اهمیت دارد تا در صورت عود بیماری، درمان سریع آغاز شود. رعایت توصیه‌های بهترین جراح تومور استخوان در تهران، تقویت سیستم ایمنی بدن و توجه به علائم غیرعادی نیز در این مسیر مؤثرند.
تومور بدخیم استخوان بازو درمان‌پذیر است؟
تومور بدخیم استخوان بازو در بسیاری از موارد درمان پذیر است، اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود و درمان به موقع و مناسب آغاز گردد که این مسئله حتما قابل رفع خواهد بود. نوع تومور، میزان گسترش آن، سن و وضعیت کلی سلامت بیمار نقش مهمی در پیش‌آگهی و احتمال درمان موفق دارند. درمان معمولا به صورت ترکیبی انجام می‌شود و شامل شیمی درمانی، جراحی برای برداشت تومور و در برخی موارد پرتو درمانی است. در سال‌های اخیر با پیشرفت‌های پزشکی، بسیاری از بیماران پس از درمان، زندگی عادی و فعالی دارند و در مواردی که امکان‌پذیر باشد، پزشکان تلاش می‌کنند با جراحی‌های حفظ اندام، عملکرد بازو را نیز تا حد ممکن حفظ کنند. با این حال، پیگیری منظم پس از درمان برای بررسی احتمال عود بیماری یا متاستاز بسیار ضروری است.
روش های درمانی تومور استخوان بازو
درمان تومور استخوان بازو بسته به نوع تومور (خوش‌خیم یا بدخیم)، اندازه و محل آن، سن بیمار و میزان گسترش بیماری به سایر نقاط بدن انتخاب می‌شود. در ادامه روش‌های درمانی اصلی به صورت پاراگرافی توضیح داده شده‌اند:
جراحی تومور استخوان
جراحی یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان تومورهای استخوان بازو، به‌ویژه در مواردی است که تومور خوش خیم یا بدخیمِ موضعی باشد. هدف از جراحی، برداشت کامل تومور همراه با حاشیه‌ای از بافت سالم اطراف آن است تا احتمال عود کاهش یابد. در تومورهای بدخیم، ممکن است نیاز به برداشت بخشی از استخوان یا حتی جایگزینی آن با پروتز یا پیوند استخوان باشد. در سال‌های اخیر با پیشرفت تکنیک‌های جراحی، امکان حفظ عملکرد بازو افزایش یافته و در بسیاری از موارد می‌توان از قطع عضو جلوگیری کرد.
شیمی درمانی
شیمی درمانی بیشتر در درمان تومورهای بدخیم استخوانی مانند استئوسارکوم یا سارکوم یوئینگ کاربرد دارد. این روش با استفاده از داروهای قوی سرطان‌زا، سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهد و می‌تواند قبل از جراحی (برای کوچک کردن تومور) یا بعد از آن (برای از بین بردن سلول‌های باقی‌مانده) تجویز شود. شیمی‌درمانی معمولاً به‌صورت دوره‌ای انجام می‌شود و ممکن است با عوارضی مانند تهوع، ریزش مو، ضعف سیستم ایمنی و خستگی همراه باشد، اما در افزایش شانس موفقیت درمان بسیار مؤثر است.
پرتو درمانی
پرتودرمانی بیشتر در مواردی استفاده می‌شود که تومور نسبت به اشعه حساس باشد یا جراحی به‌دلایلی قابل انجام نباشد. در این روش، با استفاده از اشعه‌های پرانرژی، سلول‌های سرطانی تخریب می‌شوند. پرتودرمانی می‌تواند به تنهایی یا همراه با شیمی‌درمانی و جراحی استفاده شود، به‌ویژه در تومورهایی مانند سارکوم یوئینگ که به این روش پاسخ خوبی می‌دهند. در برخی موارد پرتودرمانی پس از جراحی برای کاهش خطر عود موضعی انجام می‌شود.
درمان هدفمند یا ایمونوتراپی (در موارد خاص)
در برخی بیماران، به‌ویژه زمانی که تومور به درمان‌های استاندارد پاسخ نمی‌دهد یا متاستاز گسترده دارد، ممکن است از درمان‌های جدیدتر مانند داروهای هدفمند یا ایمونوتراپی استفاده شود. این داروها با اثر بر مسیرهای مولکولی خاص در سلول‌های سرطانی یا تقویت سیستم ایمنی بدن عمل می‌کنند. البته این روش‌ها هنوز در مرحله پیشرفته‌تر پژوهش هستند و در همه بیماران قابل استفاده نیستند.
فیزیوتراپی و توانبخشی
پس از درمان اصلی، فیزیوتراپی نقش مهمی در بازگرداندن قدرت، دامنه حرکت و عملکرد بازو ایفا می‌کند. تمرینات توانبخشی با هدف جلوگیری از خشکی مفصل، ضعف عضلات و افزایش استقلال بیمار انجام می‌شود و بخشی جدایی‌ناپذیر از روند درمان محسوب می‌گردد.