شکستگی ساق پا به آسیب دیدگی استخوان درشت‌نی (تیبیا) و یا استخوان نازک‌نی (فیبولا) اطلاق می‌شود. این شکستگی به دلیل تصادفات، ضربات شدید، یا پیچ خوردگی غیرطبیعی پا رخ می‌دهد. شکستگی به صورت ترک خوردگی، شکستگی باز یا بسته است. علائم معمول شامل درد شدید، تورم، کبودی و ناتوانی در حرکت دادن پا است. درمان این شکستگی بسته به شدت آسیب شامل گچ گیری، جراحی و یا استفاده از وسایل کمکی برای تثبیت استخوان ها می‌باشد.
علائم شکستگی ساق پا
علائم شکستگی ساق پا بسته به شدت و نوع آسیب متفاوت است، اما شامل موارد زیر می‌شود.
- درد شدید: بلافاصله پس از آسیب، درد شدید در ناحیه ساق پا احساس می‌شود که با حرکت یا فشار روی استخوان تشدید می‌شود.
- تورم و کبودی: ناحیه آسیب دیده به طور معمول متورم و کبود می‌شود. این کبودی به دلیل خونریزی زیر پوست ایجاد می‌شود.
- عدم توانایی در حرکت دادن پا: در اکثر موارد، فرد قادر به حرکت دادن یا وزن انداختن روی پا نخواهد بود.
- شکل غیرطبیعی پا: در صورت شکستگی شدید، استخوان ها تغییر شکل داده و پا به یک سمت به صورت غیرطبیعی خم می‌شود.
- صدای شکستگی: برخی افراد صدای ترک خوردن استخوان را در هنگام حادثه شنیده یا احساس می‌کنند.
- زخمی بودن پوست در شکستگی باز: در صورتی که شکستگی باز باشد، استخوان از پوست بیرون می‌زند و پوست ناحیه آسیب دیده زخمی شده و خونریزی می‌کند.
بیشتر بخوانید: شکستگی استخوان ران پا
انواع شکستگی ساق پا
شکستگی ساق پا به انواع مختلف تقسیم می‌شود که بسته به شدت و نوع آسیب، درمان های مختلفی نیاز دارد. انواع رایج شکستگی ساق پا عبارتند از:
- شکستگی نازک‌نی : شکستگی نازک‌نی به دلیل ضربه مستقیم یا پیچ‌خوردگی شدید پا رخ می‌دهد. این نوع شکستگی در مقایسه با شکستگی درشت‌نی کمتر شایع است زیرا نازک نی نقش کمتری در تحمل وزن بدن دارد. علائم شامل درد در ناحیه خارجی ساق پا، تورم و محدودیت در حرکت است.
- شکستگی درشت‌نی : درشت‌نی بزرگ ترین استخوان ساق پا است که وزن بیشتری را تحمل می‌کند. شکستگی در این استخوان به دلیل ضربات شدید یا تصادفات، مانند تصادفات رانندگی یا سقوط از ارتفاع، رخ می‌دهد. این نوع شکستگی همراه با درد شدید، تورم زیاد و کبودی است .
- شکستگی دوبل ساق پا: در شکستگی دوبل ساق پا، همزمان هر دو استخوان ساق یعنی درشت نی و نازک نی شکسته می‌شوند. این نوع آسیب به دلیل ضربات شدید و تصادفات جدی به وجود می‌آید و منجر به اختلال شدید در حرکت و توانایی ایستادن می‌شود. شکستگی دوبل به شکل شکستگی باز یا بسته است و درمان آن اغلب به جراحی برای اصلاح موقعیت استخوان ها و تثبیت آن ها نیاز دارد.
شکستگی ساق پا فقط با تصویر برداری مشخص می‌شود؟
شکستگی ساق پا تنها با استفاده از تصویربرداری پزشکی، به ویژه رادیوگرافی بهطور دقیق تشخیص داده می‌شود. در حقیقت، رادیوگرافی یکی از ابزار های اصلی برای بررسی وضعیت استخوان ها و تعیین نوع و شدت شکستگی است. در ادامه دلیل ضرورت تصویر برداری در تشخیص شکستگی ساق پا بیان شده است.
- تشخیص دقیق: علائم ظاهری مثل درد و تورم مشابه آسیب های دیگر مانند کشیدگی عضلات یا کبودی می‌باشد، بنابراین تصویربرداری کمک می‌کند تا شکستگی استخوان به وضوح شناسایی شود.
- مشخص کردن نوع شکستگی: تصویربرداری کمک می‌کند تا نوع شکستگی و شدت آسیب مشخص شود.
- بررسی آسیب های مرتبط: در تصویربرداری می‌توان بررسی کرد که آیا آسیب به بافت های دیگر مانند مفاصل یا رگ‌ها وجود دارد یا خیر.
در مواردی که پزشک مشکوک به شکستگی باشد، اما تصاویر رادیوگرافی نتایج واضحی نشان ندهد، از ام‌آرآی یا سی‌تی‌اسکن برای بررسی دقیق تر استفاده می‌کند. این روش ها برای تشخیص شکستگی های جزئی یا ترک خوردگی هایی که در تصاویر رادیوگرافی معمولی قابل مشاهده نیستند، مفید هستند.
شکستن ساق پا چه خطراتی دارد؟
شکستن ساق پا خطرات و عوارض متعددی به همراه خواهد داشت که در صورت عدم درمان مناسب یا دیرهنگام، به مشکلات جدی منجر می‌شود. برخی از مهم ترین خطرات عبارتند از:
- عفونت: در صورت شکستگی باز، جایی که استخوان از پوست بیرون می‌زند، احتمال عفونت بسیار بالا می‌رود. عفونت به بافت‌های اطراف آسیب می‌زند و در صورت عدم درمان به موقع، حتی باعث گسترش عفونت به سایر بخش های بدن می‌شود.
- آسیب به عروق و اعصاب: در هنگام شکستگی ساق پا، احتمال آسیب به عروق خونی مانند شریان‌ها و رگ‌ها و اعصاب اطراف وجود دارد. این آسیب ها منجر به خونریزی شدید، کاهش جریان خون به پا و از دست دادن حس یا حرکت در ناحیه آسیب دیده می‌شوند.
- عدم جوش خوردن استخوان‌ها یا جوش خوردن نادرست: گاهی اوقات استخوان های شکسته به درستی جوش نمی‌خوردند و باعث به‌وجود آمدن مشکلاتی مانند کج شدن یا کوتاه شدن ساق پا می‌شود. این وضعیت نیاز به مداخلات درمانی بیشتری دارد.
- آسیب به مفاصل مجاور: شکستگی ساق پا باعث آسیب به مفاصل زانو یا مچ پا می‌شود، که به مشکلات حرکتی و محدودیت در دامنه حرکت مفاصل منجر می‌گردد.
- ترومبوز وریدی عمقی : پس از شکستگی ساق پا و طولانی شدن دوره بی‌تحرکی، خطر تشکیل لخته های خونی در وریدهای عمقی پا افزایش می‌یابد. این لخته ها به ریه ها حرکت کرده و باعث آمبولی ریه می‌شوند، که یک وضعیت خطرناک و تهدیدکننده زندگی است.
روش ها و مراحل درمان شکستگی ساق پا
درمان شکستگی ساق پا به شدت و نوع شکستگی بستگی دارد، اما در کلیت مراحل و روش های مختلفی دارد که شامل درمان های غیرجراحی یا جراحی است. در ادامه، به روش‌ها و مراحل درمان شکستگی ساق پا پرداخته می‌شود:
- درمان غیرجراحی برای شکستگی‌های بدون جابه‌جایی : اگر شکستگی ساق پا جزئی باشد و استخوان ها جابه‌جا نشده باشند، درمان با گچ‌گیری یا استفاده از آتل کافی است.
- درمان جراحی : اگر شکستگی ساق پا شدید باشد یا استخوان ها جابه‌جا شده باشند، نیاز به جراحی است. مراحل درمان جراحی به شرح زیر است:
- باز کردن ناحیه شکستگی: در ابتدا، پوست و بافت‌های اطراف ناحیه آسیب دیده باز می‌شود تا به استخوان شکسته دسترسی پیدا شود.
- جای‌گذاری استخوان‌ها در موقعیت صحیح: پزشک استخوان های شکسته را به هم نزدیک می‌کند و در صورت نیاز، از پین‌ها، پلیت‌ها یا پیچ‌ها برای ثابت نگه داشتن استخوان ها استفاده می‌کند. پس از جراحی یا گچ‌گیری، درمان ادامه پیدا می‌کند.
در مراحل اولیه، استراحت و جلوگیری از حرکت بیش از حد پا ضروری است. پس از مدتی، فیزیوتراپی برای تقویت عضلات و بهبود دامنه حرکتی پا آغاز می‌شود. در صورتی که جراحی انجام شده باشد، مراقبت از زخم ها برای جلوگیری از عفونت ضروری است. بیمار باید به طور منظم به پزشک مراجعه کند تا پیشرفت بهبودی بررسی شود و در صورت نیاز، تصاویر جدید گرفته شود.
شکستگی ساق پا همیشه نیاز به گچ گرفتن دارد؟
شکستگی ساق پا همیشه نیاز به گچ گرفتن ندارد، اما در بسیاری از موارد این روش برای تثبیت استخوان و تسریع روند بهبودی استفاده می‌شود. نوع درمان به شدت شکستگی، محل آن و میزان جابه‌جایی استخوان بستگی دارد. اگر شکستگی ساده و بدون جابه‌جایی باشد، گچ گرفتن یا آتل‌بندی گزینه‌ای مناسب است تا استخوان‌ها در موقعیت صحیح خود جوش بخورند. اما اگر شکستگی شدید، خرد شده یا همراه با جابه‌جایی زیاد باشد، ممکن است نیاز به جراحی و استفاده از پلاک، پیچ یا میله داخلی برای تثبیت استخوان باشد.