سندروم پیریفورمیس یکی از بیماری‌های نادر اما آزاردهنده است که باعث درد و ناراحتی در ناحیه کمر، لگن و پاها می‌شود. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که عضله پیریفورمیس به عصب سیاتیک فشار وارد می‌کند، که در نتیجه این فشار، فرد دچار علائمی مشابه سیاتیک می‌شود. در این مقاله، به‌طور کامل به بررسی سندروم پیریفورمیس، علل ایجاد آن، علائم، تفاوت آن با گرفتگی عصب سیاتیک، روش‌های تشخیص و درمان پرداخته خواهد شد.
سندروم پیریفورمیس چیست؟
سندروم پیریفورمیس یک وضعیت پزشکی است که در آن عضله پیریفورمیس (یک عضله کوچک در ناحیه لگن) به عصب سیاتیک فشار می‌آورد. این فشار باعث درد شدید در ناحیه کمر، باسن و پاها می‌شود که شباهت زیادی به علائم عصب سیاتیک دارد. در این وضعیت، عضله پیریفورمیس که به طور طبیعی مسئول حرکت مفصل ران است، به اشتباه به عصب سیاتیک فشار وارد می‌کند. این فشار موجب التهاب، درد و محدودیت حرکت در ناحیه پایینی بدن می‌شود.
عضله پیریفورمیس در کجای بدن قرار دارد؟
عضله پیریفورمیس در ناحیه لگن و درست زیر استخوان خاصره قرار دارد. این عضله کوچک از استخوان ساکروم (استخوان زیرین کمر) به قسمت بالای استخوان ران متصل است و وظیفه اصلی آن کمک به چرخش ران به خارج از بدن است. به دلیل موقعیت آن، این عضله به طور مستقیم به عصب سیاتیک فشاری وارد می‌کند و درد شدید را رقم می‌زند. این درد معمولاً از ناحیه باسن شروع می‌شود و به سمت پایین، مخصوصا قسمت پشت پا، انتشار پیدا می‌کند. این احتمال وجود دارد که فرد هنگام راه رفتن یا نشستن در مدت زمان طولانی احساس درد بیشتری کند. فشار وارد شده به عضله پیریفورمیس در مدت زمان طولانی احساس درد بیشتری را به شما می‌دهد.
عوامل ایجاد سندروم پیریفورمیس
ایجاد سندروم پیریفورمیس به عوامل مختلفی وابسته است که احتمال دارد برای هر شخص با یکی از آن ها بروز پیدا کند. در ادامه با این عوامل بیشتر آشنا شوید.
- آسیب یا ضربه به ناحیه لگن: تصادفات، سقوط و ضربات ورزشی باعث آسیب به عضله پیریفورمیس می‌شوند و این آسیب باعث تحریک عصب سیاتیک خواهند شد.
- استفاده مفرط از عضله پیریفورمیس: فعالیت‌های ورزشی سنگین، مانند دویدن یا ورزش‌هایی که نیاز به چرخش‌های سریع در مفصل ران دارند، به عضله پیریفورمیس فشار وارد می‌کند و منجر به تحریک عصب سیاتیک می‌شوند.
- حالت نامناسب بدن: نشستن به مدت طولانی یا ایستادن در حالت نادرست به عضله پیریفورمیس فشار بیش از حد وارد می‌کند.
- ژنتیک: در برخی افراد، ساختار آناتومیکی عضله پیریفورمیس به گونه‌ای است که احتمال فشار به عصب سیاتیک بیشتر است.
سندروم پیریفورمیس چه علائمی دارد؟
علائم پیریفورمیس از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما به طور معمول این نشانه ها بروز پیدا می‌کند. عبارتند از:
- درد در ناحیه باسن: این درد به صورت خفیف یا شدید ظاهر می‌شود و معمولاً به طور مشخص در ناحیه باسن و پایین کمر احساس می‌شود.
- درد انتشار یافته در پا: این درد ممکن است به سمت ساق پا و حتی تا انگشتان پا نیز کشیده شود.
- احساس سوزش یا بی‌حسی: در برخی موارد، بیماران در ناحیه پایینی بدن خود احساس سوزش، بی‌حسی یا گزگز دارند.
- درد هنگام نشستن: یکی از علائم اصلی این است که درد در هنگام نشستن یا ایستادن در طولانی مدت تشدید می‌شود.
- کاهش دامنه حرکتی: امکان دارد که فرد مبتلا در حرکات پای خود محدودیت داشته باشد، به ویژه در هنگام چرخش ران به خارج
تفاوت سندروم پیریفورمیس و گرفتگی عصب سیاتیک
سندروم پیریفورمیس و گرفتگی عصب سیاتیک هر دو می‌توانند باعث درد و مشکلات مشابهی در ناحیه کمر و پاها شوند، اما علت و مکان بروز درد در هرکدام متفاوت است. سندروم پیریفورمیس باعث درد، سوزش، بی حسی و ضعف در ناحیه باسن، پایین کمر و گاهی اوقات پاها می‌شود. از طرف دیگر، گرفتگی عصب سیاتیک به وضعیتی اطلاق می‌شود که خود عصب سیاتیک تحت فشار قرار می‌گیرد. این فشار به دلیل مشکلاتی مانند فتق دیسک، تنگی کانال نخاعی یا سایر اختلالات ستون فقرات ایجاد می‌شود. در این حالت، درد معمولاً از ناحیه کمر شروع می‌شود و به طور مستقیم به پاها منتقل خواهد شد. درد در سیاتیک به صورت تیر کشیدن، سوزش یا ضعف در ناحیه پاها بروز پیدا می‌کند. در نتیجه، تفاوت اصلی این است که در سندروم پیریفورمیس، فشار به عصب سیاتیک توسط عضله پیریفورمیس ایجاد می‌شود، در حالی که در گرفتگی عصب سیاتیک، خود عصب سیاتیک تحت فشار قرار می‌گیرد.
🧨بیشتر بخوانید: آرتروز زانو و لگن
سندروم پیریفورمیس چگونه تشخیص داده می‌شود؟
سندروم پیریفورمیس معمولاً از طریق ارزیابی بالینی و معاینه فیزیکی توسط بهترین متخصص ارتوپدی تشخیص داده می‌شود. پزشک تاریخچه پزشکی بیمار را بررسی کرده و علائم بالینی نظیر درد در ناحیه باسن یا پایین کمر، سوزش یا بی‌حسی در پاها و احساسات غیرطبیعی در این مناطق را بررسی می‌کند. سپس، ممکن است آزمایشات فیزیکی انجام شود که در این تست‌ها پزشک با حرکت دادن پاها در جهت‌های خاص، فشاری که عضله پیریفورمیس به عصب سیاتیک وارد می‌کند، شبیه سازی کند. علاوه بر این، پزشک ممکن است از تصویربرداری پزشکی مانند MRI یا سی تی اسکن استفاده کند تا اطمینان حاصل نماید که علائم ناشی از مشکلات دیگر مانند دیسک کمر یا تنگی کانال نخاعی نیست. در برخی موارد، اگر تشخیص غیرمطمئن باشد، ممکن است تزریق‌های دارویی برای تأیید علت درد انجام شود. به طور کلی، تشخیص سندروم پیریفورمیس بیشتر به ارزیابی دقیق علائم بالینی و رد سایر بیماری‌های مشابه بستگی دارد.
سندروم پیریفورمیس در بانوان باردار هم به وجود می‌آید؟
سندروم پیریفورمیس امکان دارد که در دوران بارداری هم رخ دهد. در این دوره، تغییرات هورمونی و افزایش وزن به عضلات و مفاصل فشار اضافی وارد می‌کند. به‌ویژه در سه ماهه سوم بارداری، وقتی که رحم به سمت پایین و جلو می‌رود، فشار بر عضله پیریفورمیس و عصب سیاتیک افزایش می‌یابد. این شرایط منجر به بروز درد و ناراحتی در ناحیه لگن و پاها می‌شود. درمان پیریفورمیس در دوران بارداری باید با دقت و زیر نظر پزشک متخصص انجام شود، زیرا برخی از روش‌های درمانی برای مادر و جنین مناسب نیستند.
روش های درمان سندروم پیرفورمیس
درمان سندروم پیریفورمیس معمولاً به ترکیبی از روش‌های غیرجراحی وابسته است. اولین گام در درمان این مشکل، کاهش درد و التهاب توسط دکتر ارتوپد است. پزشک ممکن است داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن برای کاهش درد و تورم تجویز کند. همچنین، در برخی موارد از تزریق استروئیدی یا بی حسی به ناحیه آسیب دیده برای کاهش التهاب و تسکین درد استفاده می‌شود. فیزیوتراپی نقش بسیار مهمی در درمان سندروم پیریفورمیس دارد؛ تمرینات کششی و تقویتی که به آرام سازی عضله پیریفورمیس و کاهش فشار آن بر عصب سیاتیک کمک می‌کنند، معمولاً توصیه می‌شوند. علاوه بر این، روش‌های درمانی دیگر مانند ماساژ درمانی، گرما و سرما درمانی نیز می‌توانند برای کاهش درد و اسپاسم عضلات مفید باشند. در موارد شدیدتر یا زمانی که درمان‌های غیرجراحی موثر نباشند، گاهی جراحی به عنوان آخرین گزینه در نظر گرفته می‌شود تا فشار بر عصب سیاتیک برداشته شود. در هر صورت، درمان سندروم پیریفورمیس معمولاً نیاز به مشاوره و پیگیری دارد که به این منظور می‌توانید با مطب دکتر میلاد حاجی آقا بزرگی تماس بگیرید.