قوز کمر یک وضعیت غیر طبیعی در ستون فقرات است که باعث انحنای بیش از حد بخش بالای کمر به جلو می‌شود. این انحنا منجر به خمیدگی و برجسته شدن قسمت بالای پشت و شانه ها می‌شود. قوز کمر در نتیجه‌ی عواملی مانند ضعف عضلات پشت، نشستن نادرست، اسکولیوز یا حتی برخی بیماری های مرتبط با ستون فقرات مانند استئوفیت ها و بیماری های دیسک ایجاد می‌شود. در موارد شدید، قوز کمر باعث مشکلاتی مانند درد کمر، مشکلات تنفسی و کاهش انعطاف پذیری در حرکت می‌شود. درمان قوز کمر شامل فیزیوتراپی، تمرینات تقویتی، اصلاح وضعیت بدنی و در برخی موارد جراحی است.
انواع قوز کمر
قوز کمر به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که بسته به علت و ویژگی های انحنای ستون فقرات متفاوت است. انواع اصلی قوز کمر عبارتند از:
- قوز کمر به علت وضعیت نادرست قرار گرفتن بدن به ویژه در زمان نشستن یا ایستادن طولانی مدت رخ می‌دهد. وقتی که فرد به طور مداوم و به اشتباه بدن خود را خمیده نگه می‌دارد یا در وضعیت های نامناسب مانند نشستن با شانه های جلو آمده یا ایستادن با بدن کج قرار می‌گیرد، فشار زیادی به ستون فقرات وارد می‌شود. این فشار مداوم منجر به انحنای غیرطبیعی در ناحیه بالای کمر و ایجاد قوز می‌شود. به مرور زمان، عضلات و بافت های پشتی ضعیف می‌شوند و ستون فقرات به سمت جلو منحرف می‌شود، که باعث ایجاد قوز و تغییرات ظاهری در شکل بدن می‌شود. اصلاح وضعیت بدنی و تمرینات مناسب به جلوگیری از بروز این مشکل کمک می‌کند.
- قوز کمر ساختاری، به انحنای غیرطبیعی و دائمی در ستون فقرات اشاره دارد که ناشی از مشکلات ساختاری در استخوان ها یا مهره‌های ستون فقرات است. این نوع قوز به دلیل ناهنجاری‌های مادرزادی، شکستگی های مهره‌ها، بیماری های استخوانی مانند استئوپروز یا اختلالات ژنتیکی ایجاد می‌شود. در این حالت، مهره‌ها به طور غیرطبیعی خم می‌شوند و باعث ایجاد انحنای شدید در ناحیه بالای کمر می‌شوند. این نوع قوز به درمان‌های پیچیده تری مانند جراحی یا استفاده از بریس نیاز دارد و با درد، کاهش انعطاف‌پذیری و حتی مشکلات تنفسی همراه است.
- قوز کمر شوئرمن، یک نوع قوز کمر است که در دوران نوجوانی و به ویژه در پسران رخ می‌دهد. این اختلال به دلیل رشد غیرطبیعی مهره‌ها در ناحیه بالای کمر ایجاد می‌شود، به طوری که مهره‌ها به طور نامناسبی به سمت جلو خم می‌شوند و باعث ایجاد انحنای شدید در ستون فقرات می‌شوند. علائم این بیماری شامل خمیدگی غیرطبیعی کمر، درد و ناراحتی در ناحیه پشت و گاهی اوقات مشکلات تنفسی است. علت دقیق قوز شوئرمن هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که عوامل ژنتیکی و اختلالات رشد استخوان ها در بروز آن مؤثر می‌باشند.
بیشتر بخوانید: بهترین جراح ارتوپد در تهران
قوز کمر در کودکان هم اتفاق می‌افتد؟
قوز کمر در کودکان نیز رخ می‌دهد و بیشتر در دوران رشد و تکامل استخوان ها و عضلات مشاهده می‌شود. یکی از دلایل شایع آن، کایفوز شوئرمن است که در آن مهره‌های ناحیه بالای کمر به طور غیرطبیعی به جلو خم می‌شوند و باعث ایجاد انحنای شدید در کمر می‌شود. این اختلال در سنین نوجوانی بروز می‌کند و بیشتر در پسران مشاهده می‌شود. همچنین، وضعیت نادرست بدن مانند نشستن یا ایستادن به شکل غلط نیز منجر به قوز کمر در کودکان می‌شود. اگرچه این مشکل در بسیاری از موارد خفیف است و با اصلاح وضعیت بدنی یا تمرینات فیزیکی درمان می‌شود، در موارد شدیدتر نیاز به درمان های پزشکی یا حتی جراحی وجود دارد.
علائم قوز کمر چیست؟
علائم قوز کمر می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر است و بسته به علت و شدت انحنای ستون فقرات متفاوت می‌باشد. برخی از علائم رایج قوز کمر عبارتند از:
- خمیدگی بالای کمر: یکی از برجسته ترین علائم قوز کمر، انحنای زیاد ناحیه بالای پشت به جلو است که به شکل یک قوز یا برجستگی دیده می‌شود. این انحنای غیرطبیعی باعث تغییر در ظاهر بدن و ایجاد ظاهری خمیده می‌شود.
- درد کمر یا گردن: درد در ناحیه کمر، گردن یا شانه ها یکی از علائم شایع است. این درد به علت فشار زیاد به مفاصل و عضلات ناشی از انحنای غیرطبیعی ستون فقرات ایجاد می‌شود.
- کاهش انعطاف‌پذیری: افراد مبتلا به قوز کمر از کاهش توانایی در حرکت یا چرخش بدن شکایت می‌کنند. این محدودیت در حرکت به دلیل فشاری است که بر مفاصل و عضلات وارد می‌شود.
- خستگی و ضعف عضلات: ضعف عضلات پشت و شانه ها به دلیل استفاده نامناسب از عضلات برای جبران انحنای ستون فقرات ایجاد می‌شود. این مشکل باعث خستگی سریع تر و کاهش توانایی بدن در انجام فعالیت های روزمره می‌شود.
- تغییر در وضعیت بدنی و راه رفتن: افراد مبتلا به قوز کمر تغییراتی در وضعیت بدنی خود مشاهده می‌کنند، مانند خم شدن بیش از حد به جلو هنگام ایستادن یا راه رفتن.
- کاهش ارتفاع یا کوتاهی قد: انحنای بیش از حد ستون فقرات باعث کاهش ارتفاع بدن می‌شود، به طوری که فرد احساس می‌کند قد او کوتاه تر شده است.
قوز کمر به چه دلایلی رخ می‌دهد؟
قوز کمر به دلایل مختلفی رخ می‌دهد که برخی از آن ها به مشکلات ساختاری و برخی دیگر به عوامل خارجی یا رفتاری مربوط می‌شود. مهم ترین دلایل قوز کمر عبارتند از:
وضعیت نادرست بدن
نشستن یا ایستادن به شکل نادرست برای مدت طولانی، حمل کوله پشتی سنگین یا خم شدن بیش از حد به جلو باعث ایجاد قوز کمر می‌شود. این عادات نادرست به ضعف عضلات پشت و انحنای غیرطبیعی در ستون فقرات منجر می‌شود.
کایفوز شوئرمن
این اختلال در دوران نوجوانی رخ می‌دهد و به علت رشد غیرطبیعی مهره‌ها در ناحیه بالای کمر ایجاد می‌شود. مهره‌ها به سمت جلو خم می‌شوند و باعث انحنای شدید در کمر می‌شود.
مشکلات استخوانی و مفصلی
بیماری‌هایی مانند استئوپروز که باعث کاهش تراکم استخوان‌ها می‌شود، موجب شکستگی مهره‌ها و انحنای غیرطبیعی در ستون فقرات می‌شوند. همچنین، بیماری های مفصلی مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان نیز منجر به قوز کمر می‌شوند.
ناهنجاری‌های مادرزادی
در برخی موارد، قوز کمر به علت مشکلات ساختاری در هنگام تولد ایجاد می‌شود. این نوع قوز به درمان های تخصصی و گاهی جراحی نیاز دارد.
ضعف عضلات پشت
عدم تقویت عضلات پشت و شکم باعث می‌شود که ستون فقرات نتواند به طور مؤثر حمایت کند و منجر به انحنای غیرطبیعی در کمر می‌شود.
آسیب های فیزیکی
تصادفات یا آسیب های شدید به ستون فقرات باعث ایجاد قوز کمر و مشکلات ساختاری در مهره‌ها می‌شود که نیاز به درمان های پزشکی دارند.
چگونه باید از قوز کمر پیشگیری کنیم؟
برای پیشگیری از قوز کمر، رعایت برخی از نکات و انجام تمرینات و عادات مناسب در طول روز مؤثر می‌باشد. در اینجا برخی از روش های پیشگیری از قوز کمر آورده شده است.
- توجه به وضعیت صحیح بدن در هنگام نشستن، ایستادن و راه رفتن بسیار مهم است. باید هنگام نشستن از صندلی های با پشتی مناسب استفاده کرد و کمر را صاف نگه داشت. همچنین، باید هنگام ایستادن، شانه ها به عقب و ستون فقرات به طور مستقیم و بدون خمیدگی باشد.
- تقویت عضلات پشت و شکم به حفظ تعادل در ستون فقرات کمک می‌کند و از ایجاد قوز جلوگیری می‌کند. تمرینات فیزیکی مانند شنا، پیاده روی، یوگا و حرکات کششی مفید هستند.
- نشستن برای مدت طولانی به شکل نادرست منجر به ضعف عضلات پشت و انحنای غیرطبیعی در ستون فقرات می‌شود. بنابراین، بهتر است هر ۳۰ دقیقه یکبار از جای خود بلند شوید، کمی حرکت کنید و وضعیت بدنی خود را اصلاح کنید.
- اگر باید کوله‌پشتی حمل کنید، بهتر است از کوله‌پشتی های با بندهای پهن و پشتی محکم استفاده کنید که وزن به طور یکنواخت توزیع شود و فشار زیادی به شانه ها و کمر وارد نشود.
- تغذیه مناسب و مصرف کلسیم و ویتامین D به تقویت استخوان ها کمک می‌کند و از بروز مشکلات استخوانی مانند پوکی استخوان جلوگیری خواهد کرد.
- اضافه وزن فشار بیشتری بر ستون فقرات وارد کرده و خطر ابتلا به مشکلات ساختاری مانند قوز کمر را افزایش می‌دهد. حفظ وزن سالم و متعادل با تغذیه مناسب و ورزش به پیشگیری از این مشکل کمک می‌کند.
- اگر علائمی مانند درد در ناحیه کمر، خمیدگی غیرطبیعی یا احساس فشار در ستون فقرات مشاهده کردید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق بررسی و اقدامات پیشگیرانه یا درمانی انجام شود.
روش های درمان قوز کمر
درمان قوز کمر بسته به شدت و علت ایجاد آن متفاوت است. برخی از روش های رایج برای درمان قوز کمر عبارتند از:
- اصلاح وضعیت بدن: اصلاح وضعیت بدنی یکی از ابتدایی ترین و مهم‌ترین روش هاست. توجه به نحوه نشستن، ایستادن و راه رفتن صحیح به جلوگیری از پیشرفت قوز کمر کمک می‌کند. استفاده از صندلی های با پشتی مناسب و تمرینات اصلاح وضعیت بدنی تأثیر زیادی در روند بهبود خواهند داشت.
- فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی: فیزیوتراپی شامل تمرینات خاصی برای تقویت عضلات پشت و شکم است که به تثبیت و حمایت از ستون فقرات کمک می‌کند. تمرینات کششی و تقویتی به افزایش انعطاف پذیری و کاهش فشار بر روی ستون فقرات کمک می‌کنند.
- استفاده از بریس : در برخی موارد، استفاده از بریس برای نگهداری ستون فقرات در وضعیت صحیح و کاهش انحنای کمر مفید است. این روش به ویژه در دوران رشد و در نوجوانانی که قوز کمر دارند، موثر می‌باشد.
- داروها: برای کاهش درد و التهاب، پزشک داروهای مسکن یا ضد التهابی تجویز می‌کند. این داروها برای کاهش علائم درد ناشی از قوز کمر استفاده می‌شوند.
- جراحی: در موارد شدید یا زمانی که سایر درمان ها مؤثر نباشند، جراحی لازم است. جراحی به منظور اصلاح انحنای شدید ستون فقرات یا ترمیم آسیب های ساختاری انجام می‌شود. جراحی شامل عمل‌هایی مانند ستون فقرات با استفاده از فیکساسیون یا جراحی ترمیمی مهره‌ها می‌باشد.
امکان عود مجدد قوز کمر بعد از درمان وجود دارد؟
امکان عود مجدد قوز کمر پس از درمان وجود دارد، به ویژه اگر درمان به طور کامل و به درستی پیگیری نشود یا علت اصلی به طور کامل برطرف نشود. به عنوان مثال، در صورتی که وضعیت بدن به طور مستمر اصلاح نشود یا تمرینات تقویتی عضلات پشت و شکم به طور منظم انجام نشود، فشار اضافی به ستون فقرات باعث برگشت قوز کمر می‌شود. همچنین، در صورت عدم پیگیری درمان های فیزیوتراپی یا استفاده نادرست از بریس، انحنای کمر دوباره به وضعیت قبلی برمی‌گردد. بنابراین، رعایت توصیه های پزشک، ادامه تمرینات فیزیکی و اصلاح وضعیت بدن به طور مداوم برای جلوگیری از عود مجدد قوز کمر ضروری است.