جراحی تعویض مفصل لگن؛ دائمی یا موقت؟

جراحی تعویض مفصل لگن یکی از روش‌های پیشرفته و موثر در درمان مشکلات مفصلی است که به بهبود کیفیت زندگی بیمارانی که از درد و محدودیت حرکتی رنج می‌برند، کمک می‌کند. این جراحی که معمولاً در افراد مبتلا به آرتروز پیشرفته، آسیب‌های شدید مفصلی یا بیماری‌های التهابی مفاصل انجام می‌شود، شامل جایگزینی مفصل آسیب‌دیده لگن با یک مفصل مصنوعی است. هدف اصلی این روش کاهش درد، بازگرداندن عملکرد طبیعی مفصل و افزایش توانایی حرکتی بیمار است.

منظور از جراحی تعویض مفصل لگن چیست؟

جراحی تعویض مفصل لگن یک روش پیشرفته و موثر برای جایگزینی مفصل آسیب‌ دیده لگن با یک مفصل مصنوعی است. این جراحی معمولاً برای افرادی انجام می‌شود که به دلیل آرتروز، آسیب‌ دیدگی یا بیماری‌های مفصلی دیگر، درد شدید و محدودیت حرکتی دارند. هدف این عمل کاهش درد، بازگرداندن توانایی حرکتی و بهبود کیفیت زندگی است. با پیشرفت فناوری و تکنیک‌های جراحی، تعویض مفصل لگن به یکی از امن‌ترین و موفق‌ترین روش‌های جراحی ارتوپدی تبدیل شده که می‌تواند به بیماران کمک کند تا با خیالی آسوده‌تر به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند.

دلایل انجام جراحی تعویض مفصل لگن

تعویض مفصل لگن معمولاً زمانی توصیه می‌شود که درمان‌های غیرجراحی مانند دارو، فیزیوتراپی یا تزریق‌های داخل مفصلی موفقیت‌آمیز نباشند. مهم‌ترین دلایل انجام این جراحی عبارتند از:

1. آرتروز پیشرفته (استئوآرتریت): فرسایش غضروف مفصل لگن که باعث درد و محدودیت حرکتی می‌شود.
2. روماتیسم مفصلی: التهاب و تخریب مفصل ناشی از بیماری‌های خودایمنی.
3. نکروز استخوانی: مرگ بافت استخوانی به دلیل کاهش جریان خون به مفصل.
4. شکستگی شدید لگن: آسیب‌های تروماتیک که باعث تخریب مفصل لگن می‌شوند.

چه کسانی نیاز به تعویض مفصل لگن دارند؟

جراحی تعویض مفصل لگن برای افرادی مناسب است که دچار درد شدید و مداوم در مفصل لگن هستند و این درد زندگی روزمره آن‌ها را مختل کرده است. این جراحی معمولاً برای بیمارانی انجام می‌شود که به علت بیماری‌هایی مانند آرتروز پیشرفته، روماتیسم مفصلی، نکروز استخوانی یا آسیب‌های جدی لگن، عملکرد مفصل خود را از دست داده‌اند. افرادی که با روش‌های غیرجراحی مانند دارودرمانی، فیزیوتراپی یا تزریق داخل مفصلی بهبودی نیافته‌اند و همچنان دچار محدودیت حرکتی و کاهش کیفیت زندگی هستند، می‌توانند از این روش بهره‌مند شوند. افرادی که نیاز به تعویض مفصل لگن دارند معمولا دارای شرایط زیر هستند:

• آرتروز لگن پیشرفته موجب تخریب شدید غضروف می شود و بیمار درد شدید و محدودیت حرکتی دارد.
• بیمار درد شدیدی احساس می کند که باعث کاهش کیفیت زندگی شده است و با روش‌های درمانی معمولی قابل کنترل نیست.
• محدودیت شدید حرکتی و کاهش چشمگیر فعالیت‌های روزانه
• کاهش استقامت جسمانی و ضعف شدید مفصل به دلیل درد شدید
• عدم بهبودی بیمار با روش‌های درمانی غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، دارو و تغییر سبک زندگی

دکتر حاجی آقابزرگی معمولا پیش از تصمیم‌گیری برای انجام عمل تعویض مفصل لگن، ارزیابی دقیقی از وضعیت بیمار انجام می‌دهد و میزان بهبودی با دیگر روش‌های درمانی را ارزیابی می‌کند.

آمادگی پیش از جراحی تعویض مفصل لگن

1. انجام معاینات پزشکی و تصویربرداری مانند رادیوگرافی و MRI.

2. مشاوره با پزشک برای بررسی شرایط بیمار و داروهایی که مصرف می‌کند.
3. قطع مصرف داروهای رقیق‌کننده خون و دخانیات قبل از جراحی.

عمل تعویض مفصل لگن چگونه انجام می‌شود؟

عمل تعویض مفصل لگن که به آن آرتروپلاستی لگن نیز گفته می‌شود، یک روش جراحی برای بهبود و کاهش درد لگن است که در آن، قسمت‌هایی از مفصل ران با ایمپلنت مصنوعی جایگزین می‌شود. مفصل لگن از یک گوی که در بالای استخوان ران قرار دارد و یک کاسه که در استخوان لگن واقع شده است، تشکیل می‌شود. در برخی موارد، جراحی تعویض مفصل لگن شامل تعویض یک یا هر دو استخوان تشکیل دهنده مفصل می‌شود. هدف از انجام این جراحی، شروع مجدد انجام فعالیت‌های روزانه و ورزش با درد کم‌تر است. جراحی تعویض مفصل لگن جراحی پیچیده ای است که مراحل انجام آن به صورت زیر می‌باشد:

1. پیش از انجام جراحی، وضعیت بیمار به طور دقیق مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و این ارزیابی معمولا شامل آزمون‌های تصویری مانند اشعه ایکس و‌ام آر آی و آزمایش خون می‌شود. در صورت لزوم بیمار طبق توصیه‌های پزشک تغییراتی در سبک زندگی و دارو‌های مصرفی خود ایجاد می‌کند.
2. بیمار پس از انتقال به اتاق عمل بیمارستان، تحت بیهوشی موضعی یا عمومی قرار می‌گیرد.
3. پس از بیهوشی، جراح و متخصص ارتوپدی به منظور دسترسی به مفصل لگن یک برش در ناحیه مفصل ایجاد می‌کند. پس از برداشتن مفصل و غضروف تخریب شده، آن را با پروتز مصنوعی که معمولا از مواد فلزی یا پلاستیکی با کیفیت ساخته می‌شود، جایگزین می‌کند.
4. پس از جایگزینی پروتز و قرار‌گیری دیگر اعضا در مکان مناسب، پزشک محل برش را بخیه کرده و آن را پانسمان می‌کند.

چگونه متوجه شویم که به جراحی تعویض مفصل لگن نیاز داریم؟

هنگامی که کیفیت زندگی به دلیل درد لگن کاهش می‌یابد، ممکن است زمان انجام جراحی تعویض مفصل لگن فرارسیده باشد. مهم‌ترین و رایج‌ترین علائمی که کاهش کیفیت زندگی را نشان می‌دهد، عبارت است از:

• ناتوانی در داشتن خوابی آرام و راحت به دلیل درد زیاد
• وجود برخی مشکلات هنگام انجام کار‌های ساده مانند پوشیدن لباس یا بالا رفتن از پله ها
• ناتوانی در انجام فعالیت‌هایی که از آن‌ها لذت می‌برید.

در ابتدا، ممکن است پزشک از روش‌های درمانی غیر جراحی مانند دارو برای درد یا التهاب، تزریق پی آر پی به مفاصل و فیزیوتراپی برای درمان بیمار استفاده کند. در صورتی که این اقدامات درد و سفتی مفصل را تسکین ندهد، انجام جراحی تعویض مفصل لگن به منظور بازیابی عملکرد و بهبود کیفیت زندگی ضرورت می‌یابد.

چرا باید تعویض مفصل لگن انجام داد؟

جراحی تعویض مفصل لگن معمولا به منظور بهبود علائم و کاهش درد و محدودیت حرکتی در افرادی انجام می‌شود که مفصل لگن آن‌ها به شدت تخریب شده و تاثیر نا مطلوبی بر زندگیشان گذاشته است. دلایل انجام جراحی تعویض مفصل لگن عبارت است از:

• آرتروز شدید که یک بیماری مفصلی همراه با تخریب غضروفی است و با علائمی از جمله درد شدید، تورم و محدودیت حرکتی همراه می‌شود.
• احساس درد مزمن در ناحیه لگن که با روش‌های درمانی معمولی بهبود نمی‌یابد.
• محدودیت شدید حرکتی در لگن و کاهش قابلیت انجام فعالیت‌های روزانه
• ضرورت بهبود کیفیت زندگی
• تاثیرات منفی آرتروز بر استقامت و عملکرد جسمانی
• عدم بهبودی با درمان‌های معمولی

تصمیم‌گیری برای انجام جراحی تعویض مفصل لگن حتما باید توسط پزشک متخصص ارتوپد انجام شود. دکتر آقابزرگی معمولا براساس شدت علائم، میزان تاثیر گذاری آرتروز بر کیفیت زندگی و دیگر عوامل فردی بیمار تصمیم به انجام جراحی تعویض مفصل می‌گیرد.

زمان بهبودی پس از جراحی چقدر است؟

مدت زمان بهبودی پس از جراحی تعویض مفصل لگن به عوامل مختلفی از جمله میزان شدت آسیب و عوارض مرتبط با آرتروز، عمل جراحی، وضعیت عمومی بیمار پس از جراحی، تعهد بیمار به انجام تمرینات و دستورات پزشک و فیزیوتراپیست، سن بیمار و… بستگی دارد و بهبودی کامل بیمار می‌تواند به طور میانگین بین 6 الی 12 ماه طول بکشد. اکثر بیماران پس از چند روز از انجام جراحی کم کم شروع به راه رفتن می‌کنند و معمولا 10 الی 12 هفته پس از جراحی می‌توانند فعالیت‌های خود را آغاز کنند.

طول عمر مفصل مصنوعی لگن چقدر است؟

پروتزهای مدرن معمولاً بین 15 تا 20 سال دوام دارند. با این حال، فعالیت‌های سنگین یا فشار بیش از حد ممکن است طول عمر مفصل را کاهش دهد. به طور کلی این طول عمر پروتز لگن برای همه افراد یکسان نیست و گاها در شرایط مختلفی نیز احتمال دارد که زودتر به سمت تخریب پیش برود. 

مراقبت‌های بعد از عمل تعویض مفصل لگن

مراقبت‌های بعد از جراحی تعویض مفصل لگن اهمیت بسیار زیادی دارد و موجب افزایش سرعت بهبودی و کیفیت زندگی بیماران می‌شود. در این بخش به برخی مراقبت‌های رایج و مهم پس از جراحی تعویض مفصل لگن می‌پردازیم:

• مراقبت از بیمار در بیمارستان و نظارت بر علائم حیاتی، کنترل درد و مدیریت مشکلات پس از جراحی با کمک کادر درمان
• مدیریت درد پس از عمل که معمولا با کمک دارو‌های مسکن انجام می‌شود.
• جلسات فیزیوتراپی که حرکات مفصلی را بهبود می‌بخشند و عضلات را تقویت می‌کنند تا بیمار به زندگی عادی خود بازگردد.
• استفاده از وسایل حمایتی مانند عصای پشتیبان که موجب کاهش فشار وارده بر لگن می‌شود.
• مصرف مواد غذایی غنی از پروتئین و ویتامین که موجب تقویت سیستم ایمنی بدن و بازسازی بافت‌ها می‌شود.
• مراقبت از محل جراحی و استفاده از دارو‌های ضد عفونی‌کننده به منظور جلوگیری از عفونت زخم
• پیشرفت تدریجی فعالیت‌ها و عدم انجام کار‌های سنگین