استئوسارکوم شایع‌ترین نوع سرطان است که معمولا در استخوان‌های بازو‌ها یا پاها دیده می‌شود. شایع‌ترین علائم این عارضه، محدودیت حرکات، درد استخوانی، توده و شکستگی بدون دلیل استخوان می‌باشد. روش‌های درمانی مختلفی برای درمان استئوسارکوم در دسترس است و اگر این عارضه به دیگر قسمت‌های بدن سرایت نکند، میزان بقا 70% خواهد بود.
استئوسارکوم چیست؟
استئوسارکوم نوعی سرطان است که از استخوان‌ها آغاز می‌شود. در ابتدا سلول‌های سرطانی موجود در استخوان بسیار منظم است و به مرور زمان نامنظم می‌شود و شبیه یک تومور به نظر می‌رسد. این عارضه معمولا در نوجوانان دیده می‌شود و میانگین سنی تشخیص آن 15 سال است.
در واژه استئوسارکوما، “سارکوما” نوعی سرطان است که در بافت همبند مانند استخوان، غضروف یا ماهیچه ایجاد می‌شود و “استئو” نیز به معنای استخوان است.
استئوسارکوم اغلب بر روی استخوان‌های بلند مانند دست‌ها و پاها تاثیر می‌گذارد و معمولا در نزدیکی انتهای استخوان‌ها و نزدیک زانو که سریع‌ترین رشد در آن جا صورت می‌گیرد، رخ می‌دهد. استخوان‌ها و نواحی که اغلب تحت تاثیر این عارضه قرار می‌گیرد عبارت است از:
استخوان ران در نزدیکی زانو
استخوان ساق پا در نزدیکی زانو
استخوان بالای بازو در نزدیکی شانه
دیگر نقاط کم‌تر شایع برای استئوسارکوم عبارت است از:
لگن
جمجمه
فک
بیشتر بدانید: 7 علامت هشدار دهنده سرطان استخوان
انواع استئوسارکوم
تومور‌های استئوسارکوم را می‌توان به سه نوع درجه پایین، متوسط و بالا تقسیم بندی کرد:
در استئوسارکوم درجه پایین، سرطان به کندی رشد می‌کند و در همان عضوی که شروع شده است باقی می‌ماند. دو نوع استئوسارکوم با درجه پایین وجود دارد که شامل پاروستئال و دال مدولری یا داخل استخوانی به خوبی تمایز یافته می‌شود.
در حالی که در استئوسارکوم درجه بالا، سرطان به سرعت گسترش می‌یابد و متاستاز می‌دهد. این نوع از استئوسارکوم در کودکان و نوجوانان یافت می‌شود و سلول‌های آن زیر میکروسکوپ شبیه استخون طبیعی نیست. نه نوع استئوسارکوم با درجه بالا وجود دارد که شامل استئوبلاستیک، کندروبلاستیک، فیبروبلاستیک، سلول کوچک، تلانژکتاتیک، قشر درجه بالا، خارج اسکلتی، pagetoid و پس از تابش می‌شود.
پریوستئال کنار قشر تنها استئوسارکوم درجه فوری است.
چه کسانی به استئوسارکوم مبتلا می‌شوند و عوامل خطر این عارضه چیست؟
استئوسارکوم اغلب نوجوانان و جوانان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و میانگین سنی این عارضه هنگام تشخیص 15 سال است. بیش از 75% بیماران مبتلا به استئوسارکوم افراد زیر 25 سال هستند. با وجود بررسی‌های انجام شده، ممکن است علت این که نوجوانان و جوانان بیشتر به این عارضه مبتلا می‌شوند، جهش رشد باشد. عوامل خطر شناخته شده استئوسارکوم عبارت است از:
قرار گرفتن تحت پرتو درمانی
استفاده از عوامل آلکیله یا دارو‌های ضد سرطان
تغییر خاصی در ژن RB1
نوجوان بودن
داشتن شرایطی مانند سندرم بلوم، کم خونی دیاموند-بلک فن، سندرم لی-فرامنی، بیماری پاژه، رتینوبلاستوما ارثی، سندرم روتموند-تامسون یا سندرم ورنر
رشد سریع استخوان که در طول جهش رشد کودک و نوجوان افزایش می‌یابد.
انفارکتوس استخوان یا از بین رفتن سلول‌ها به دلیل خونرسانی کم به بافت استخوان
علائم استئوسارکوم چیست؟
شایع‌ترین علائم استئوسارکوم عبارت است از:
شکستگی استخوان حتی با انجام حرکات بسیار ساده
افزایش درد با بلند کردن در صورت تحت تاثیر قرار دادن بازو
تب بدون علت
درد یا حساسیت در استخوان
توده‌ای که از طریق پوست احساس می‌شود.
تورم و قرمزی در محل تومور
محدودیت دامنه حرکتی در صورت تحت تاثیر قرار دادن مفصل
لنگیدن در صورت تحت تاثیر قرار دادن پا
استئوسارکوم چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص استئوسارکوم توسط پزشک متخصص، با گرفتن یک شرح حال کامل از بیمار و معاینه فیزیکی آغاز می‌شود. علاوه بر این، پزشک درباره علائم و سوابق پزشکی بیمار نیز اطلاعاتی کسب می‌کند. آزمایش‌های خاصی که هنگام تشخیص استئوسارکوم مورد استفاده قرار می‌گیرد عبارت است از:
آزمایش خون که می‌تواند اطلاعاتی درباره شمارش خون و نحوه عملکرد اندام‌هایی مانند کلیه و کبد ارائه دهد.
عکس اشعه ایکس که به منظور بررسی رشد غیر طبیعی در استخوان‌ها گرفته می‌شود.
توموگرافی کامپیوتری که به منظور بررسی هرگونه تومور در ریه مورد استفاده قرار می‌گیرد و در آن از رایانه برای ترکیب بسیاری از تصاویر اشعه ایکس در نما‌های مختلف داخل بدن استفاده می‌شود.
ام ار آی که در آن از یک آهنربای بزرگ، امواج رادیویی و یک کامپیوتر به منظور ایجاد تصاویر واضح از اعضای بدن استفاده می‌شود.
اسکن استخوان که در آن از مقدار کمی رادیواکتیو برای شناسایی اختلالات استخوانی در بدن استفاده می‌شود.
اسکن ET که در آن از یک ردیاب گلوکز ویژه به منظور نشان دادن مناطقی از بدن که جذب گلوکز در آن‌ها فوق العاده بالاست استفاده می‌شود.
بیوپسی که در آن قسمت کوچکی از ناحیه آسیب دیده به منظور بررسی سلول‌های سرطانی برداشته می‌شود.
پس از تشخیص استئوسارکوم، پزشک متخصص از ابزار‌های تشخیصی زیر به منظور گسترش یافتن یا نیافتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند:
اشعه ایکس که دیگر استخوان‌ها و ره را مورد بررسی قرار می‌دهد.
توموگرافی کامپیوتری که بهترین نوع اسکن برای ارزیابی ریه است.
PET-CT که تصاویر حاصل از سی تی اسکن و اسکن PET را ترکیب می‌کند.
ام آر آی که برای گرفتن تصاویر دقیق مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اسکن استخوان که گسترش یافتن سلول‌های سرطانی به دیگر استخوان‌ها را مشخص می‌کند.
نحوه درمان استئوسارکوم و گزینه‌های درمانی در دسترس
همان طور که گفته شد، گزینه‌های درمانی بسیار زیادی برای درمان استئوسارکوم وجود دارد که رایج‌ترین آن‌ها عبارت است از:
جراحی
در طول جراحی، تومور و قسمتی از بافت‌های سالم اطراف آن از استخوان آسیب دیده جدا می‌شود. به این عمل جراحی که بدون قطع عضو صورت می‌گیرد، عمل جراحی نجات اندام گفته می‌شود. در برخی موارد می‌توان از ایمپلنت‌های مصنوعی یا استخوانی که از دیگر قسمت‌های بدن گرفته می‌شود برای جایگزینی استخوان برداشته شده استفاده کرد.
متاسفانه در برخی موارد تمام یک دست یا پا قطع و با یک پروتز مصنوعی جایگزین می‌شود.
شیمی درمانی
شیمی درمانی پیش از جراحی برای کوچک کردن تومور و از بین بردن سلول‌های سرطانی شناور در خون و پس از جراحی به منظور گرفتن سلول‌های سرطانی که ممکن است همچنان در بدن موجود باشد، صورت می‌گیرد. شیمی درمانی پیش از جراحی شیمی درمانی نئوادجوانت نام دارد و حدود 10 هفته طول می‌کشد، شیمی درمانی پس از عمل جراحی شیمی درمانی کمکی نامیده می‌شود و حدود 18 هفته طول می‌کشد.
پرتودرمانی
پرتودرمانی برای مناطقی که امکان عمل جراحی در آن‌ها وجود ندارد، بسیار مهم است. این روش درمانی را می‌توان به دو نوع خارجی و داخلی تقسیم کرد. پرتو درمانی خارجی با استفاده از دستگاهی که تابش را به ناحیه‌ای از بدن که سرطانی است هدایت می‌کند، انجام می‌شود. در پرتو درمانی داخلی، ماده‌ای از طریق سوزن وارد بدن می‌شود.
درمان هدفمند
در این روش درمانی، از دارو‌هایی استفاده می‌شود که پروتئین‌های خاص مهم برای سلول‌های سرطانی را مسدود می‌کنند. این دارو‌ها معمولا نسبت به شیمی درمانی و پرتو درمانی آسیب کم‌تری به سلول‌های طبیعی می‌رسانند.
کرایوسرجری
در این روش درمانی از نیتروژن مایع به منظور منجمد کردن و از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.
آمپوتاسیون
این روش درمانی بسیار نادر است و در آن اندام با انجام عمل جراحی برداشته می‌شود.
روتیشن پلاستی
این روش درمانی برای تومور‌های دیستال فمور در ناحیه ساق پا مورد استفاده قرار می‌گیرد، شامل قطع جزئی پا، برداشته شدن تومور، چرخاندن 180 درجه‌ای ساق پا و اتصال مجدد به مچ پا می‌شود.
برای درمان استئوسارکوم به چه تخصص‌هایی نیاز است؟
برای درمان استئوسارکوم به تیمی از ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی نیاز است که معمولا توسط یک انکولوژیست اطفال هدایت می‌شود. متخصصان زیر نیز ممکن است به تیم درمان اضافه شوند:
- فوق تخصص اطفال
- جراح ارتوپد
- رادیولوژیست انکولوژیست
- متخصص پرستار اطفال
- متخصص توانبخشی
- مددکار اجتماعی
- روانشناس
آیا درمان استئوسارکوم عوارض جانبی دارد؟
بله، درمان استئوسارکوم دارای یکسری عوارض جانبی است که برای ماه‌ها یا سال‌ها ممکن است باقی بماند. از جمله رایج‌ترین این عوارض جانبی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشکلات قلبی و ریوی
- مشکلاتی در گوش ها
- مشکلات کلیوی
- مشکلات باروری
- مشکلات عصبی
- تغییر در خلق و خو و احساسات
- تغییر در تفکر، یادگیری و حافظه
- نوع دیگری از سرطان
سوالات متداول استئوسارکوم
آیا می‌توان از استئوسارکوم پیشگیری کرد؟
در حال حاضر خیر، متاسفانه استئوسارکوم قابل پیش‌بینی نیست و تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که برای جلوگیری از استئوسارکوم هیچ کاری نمی‌توان کرد.
بیماران به منظور کاهش خطر ابتلا به این بیماری از مصرف چه غذا‌هایی باید خودداری کنند یا چه غذا‌هایی را باید مصرف کنند؟
هیچ غذا یا نوشیدنی وجود ندارد که برای کاهش خطر ابتلا به استئوسارکوم باید آن‌ها را مصرف کنند یا از مصرف آن‌ها اجتناب کنند.
آیا استئوسارکوم کشنده است؟
میزان بقا برای بیماران مبتلا به استئوسارکومی که بیماری آن‌ها متاستاز نکرده است، حدود 70% می‌باشد. اگر استئوسارکوم به بیش از یک قسمت از بدن گسترش یافته باشد، میزان بقا به 30% تا 50% کاهش می‌یابد.
آیا استئوسارکوم پس از درمان عود می‌کند؟
بله، عود استئوسارکوم ممکن است در عرض 18 ماه پس از درمان اتفاق بیوفتد.
بیماران در صورت ابتلا به استئوسارکوم چگونه از خود مراقبت کنند؟
حفظ و بازیابی کیفیت خوب زندگی قبل، در طول دوره درمان و پس از درمان استئوسارکوم بسیار حیاتی می‌باشد و بیماران علاوه بر مراقبت از سلامت جسمانی خود، باید از سلامت روانی خود نیز مراقبت کنند.
خانواده و دوستان بیماران مبتلا به استئوسارکوم چگونه می‌توانند به آن‌ها کمک کنند؟
بیماران باید به دوستان و خانواده خود درباره وضعیتی که دارند آموزش بدهند و به آن‌ها در درک توانایی‌ها و محدودیت‌ها به خصوص پس از جراحی کمک کنند.
بیماران هر چند وقت یک بار باید با پزشک خود قرار ملاقات داشته باشند؟
داشتن قرار ملاقات با پزشک، هنگام ابتلا به استئوسارکوم از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و با انجام این کار علائم عود، عوارض درمان و متاستاز به طور دوره‌ای مورد بررسی قرار می‌گیرد.
بیماران چه زمانی باید با یک پزشک متخصص تماس بگیرند؟
بیماران هنگام تجربه درد، حساسیت یا تورم مداوم استخوان، حتما باید با یک پزشک متخصص تماس بگیرند.
بیماران چه سوالاتی باید در مورد استئوسارکوم از پزشک متخصص خود بپرسند؟
سوالاتی که بیماران باید درباره بیماری خود از پزشک متخصص بپرسند عبارت است از:
چه آزمایشاتی باید انجام شود؟
استئوسارکوم در چه درجه‌ای قرار دارد؟
زیر گروه استئوسارکوم چیست؟
آیا سرطان به دیگر قسمت‌های بدن گسترش یافته است؟
چه نوع درمانی توصیه می‌شود؟
چه گزینه‌های جراحی وجود دارد؟
عوارض جانبی درمان چیست؟
منبع: clevelandclinic