شکستگی لگن یکی از آسیب‌های جدی و دردناک در بدن انسان است که معمولا در اثر تصادفات، سقوط از ارتفاع یا ضربه‌های شدید رخ می‌دهد. این نوع شکستگی به دلیل موقعیت حیاتی لگن و ارتباط آن با اندام‌های حیاتی مانند دستگاه گوارش، سیستم تولید مثل، عروق و اعصاب اصلی بدن، اهمیت ویژه‌ای دارد. از آنجا که لگن نقش مهمی در تحمل وزن بدن و انتقال نیرو بین تنه و اندام‌های تحتانی دارد، هرگونه شکستگی در این ناحیه می‌تواند به اختلال در حرکت، درد شدید و حتی عوارض خطرناک منجر شود و نیازمند بررسی فوری توسط متخصص ارتوپدی است.
انواع شکستگی لگن
شکستگی لگن بسته به محل آسیب به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. در ادامه رایج‌ترین انواع شکستگی لگن براساس ناحیه شکستگی را بین می‌کنیم:
شکستگی گردن فمور
این شکستگی در قسمت باریک استخوان ران، درست زیر سر توپی آن و نزدیک مفصل ران ایجاد می‌شود. بیشتر در افراد مسن با پوکی استخوان دیده می‌شود و ممکن است جریان خون به سر استخوان ران را مختل کند.
شکستگی اینترتروکانتریک
در این نوع شکستگی، آسیب در ناحیه بین دو برجستگی استخوان ران (تروکانتر بزرگ و کوچک) اتفاق می‌افتد. معمولا خون‌رسانی مختل نمی‌شود و امکان ترمیم با جراحی ساده‌تر وجود دارد.
شکستگی استرسی
این نوع شکستگی به صورت ترک مویی و اغلب به‌دلیل فشار یا حرکات مکرر روی مفصل لگن ایجاد می‌شود. بیشتر در ورزشکاران یا افرادی با فعالیت زیاد دیده شده و ممکن است تشخیص آن دشوار باشد.
علائم و نشانه های شکستگی لگن
علائم شکستگی لگن معمولا در بیشتر افراد یکسان است و به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند یا به‌تدریج با گذشت زمان شدیدتر می‌شوند. این علائم شامل موارد زیر است:
درد شدید یا خفیف در ناحیه لگن
درد معمولا تیز، ناگهانی و شدید است، به‌ویژه در ناحیه ران، لگن، کشاله ران یا قسمت خارجی مفصل ران. در برخی موارد، درد ممکن است به سمت باسن، ساق پا یا حتی زانو کشیده شود که می‌تواند نشانه‌ای از فشار به عصب سیاتیک باشد.
محدودیت در حرکت و ایستادن
بسیاری از افراد دچار شکستگی لگن، قادر به ایستادن یا راه رفتن نیستند. اگر هم بتوانند راه بروند، حرکات با درد شدید همراه است و فشار آوردن روی پاها بسیار دشوار خواهد بود.
تغییرات ظاهری و فیزیکی در ناحیه لگن
علائمی مانند کبودی روی پوست لگن، ورم یا التهاب و ناهماهنگی در ظاهر پاها (مانند کوتاه‌تر به نظر رسیدن یک پا) دیده می‌شود. در موارد شدید، لگن ممکن است به‌نظر چرخیده یا از حالت طبیعی خارج شده باشد.
✅✅ بیشتر بخوانید: شکستگی زانو و خورد شدن کشکک
علت شکستگی لگن چیست؟
علت شکستگی لگن می‌تواند به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد. این عوامل شامل آسیب‌های خارجی یا داخلی و همچنین شرایطی هستند که موجب ضعیف شدن استخوان‌ها می‌شوند. برخی از علل اصلی شکستگی لگن عبارتند از:
- آسیب و ضربات شدید: ضربات و آسیب‌های شدید به لگن، مانند تصادف‌های رانندگی یا سقوط از ارتفاع، می‌توانند باعث شکستگی لگن شوند.
- ضعف استخوانی: استخوان‌های ضعیف و شکننده به راحتی در برابر فشار و ضربات آسیب می‌بینند. این ضعف می‌تواند ناشی از بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان باشد که استخوان‌ها را نازک و متخلخل می‌کند.
- پارگی استخوان ایسکئوم: در برخی موارد، شکستگی زمانی رخ می‌دهد که قطعه‌ای از استخوان ایسکئوم (یکی از استخوان‌های لگن) در ناحیه‌ای که عضلات همسترینگ به آن متصل می‌شوند، دچار پارگی شود.
عوامل موثر در شکستگی لگن
عواملی که باعث افزایش احتمال شکستگی لگن می‌شوند، عبارتند از:
- بالا رفتن سن: با افزایش سن، استخوان‌ها ضعیف‌تر می‌شوند و خطر شکستگی در افراد مسن بیشتر است.
- جنسیت: زنان به دلیل تغییرات هورمونی پس از یائسگی بیشتر در معرض شکستگی‌های لگن هستند.
- پوکی استخوان: پوکی استخوان باعث تضعیف ساختار استخوان‌ها و افزایش احتمال شکستگی آن‌ها می‌شود.
- برخی شرایط پزشکی: اختلالات غددی مانند پرکاری تیروئید و مشکلات در جذب ویتامین D و کلسیم می‌توانند باعث ضعیف شدن استخوان‌ها شوند و خطر شکستگی لگن را افزایش دهند.
شکستگی لگن چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک برای تشخیص دقیق شکستگی لگن و بررسی آسیب‌های احتمالی به بافت‌های نرم، از معاینات بالینی و تصویربرداری استفاده می‌کند. این مراحل شامل موارد زیر است:
- تصویربرداری اشعه ایکس: این آزمایش با استفاده از اشعه ایکس تصاویری از استخوان‌ها ایجاد می‌کند تا شکستگی‌ها مشخص شوند.
- MRI (تصویربرداری تشدید مغناطیسی): این آزمایش از یک آهنربای پرقدرت برای گرفتن تصاویری از استخوان‌ها و بافت‌های نرم اطراف استفاده می‌کند.
- سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری): این آزمایش از رایانه و چندین اشعه ایکس برای ایجاد تصاویری دقیق‌تر از لگن استفاده می‌کند تا پزشک وضعیت استخوان‌ها را بررسی کند.
درمان شکستگی لگن
درمان شکستگی مفصل ران معمولا شامل ترکیبی از جراحی، دارودرمانی و فیزیوتراپی است که به بهبود عملکرد مفصل و تسریع روند بهبودی کمک می‌کند.
عمل جراحی
- ترمیم داخلی با استفاده از پیچ و پلاک: پیچ‌های فلزی به استخوان وارد می‌شوند تا شکستگی را در حین بهبودی ثابت نگه دارند.
- تعویض کامل مفصل ران (توتال هیپ): استخوان ران و سوکت مفصل ران با پروتز مصنوعی جایگزین می‌شوند.
- تعویض جزئی مفصل ران: در این روش، بخش آسیب‌دیده از سر یا گردن استخوان ران برداشته شده و با پروتز فلزی جایگزین می‌شود.
دارودرمانی
برای کاهش خطر عفونت و لخته شدن خون، بیمار باید آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای رقیق‌کننده خون مصرف کند. داروهای مسکن نیز برای کاهش درد و التهاب تجویز می‌شوند.
فیزیوتراپی
پس از جراحی، فیزیوتراپی به بیمار کمک می‌کند تا دامنه حرکتی، انعطاف‌پذیری و قدرت مفصل را باز یابد و بهبودی سریع‌تری داشته باشد. فیزیوتراپی همچنین به تسریع روند بهبودی کمک می‌کند و از عوارض احتمالی جلوگیری می‌کند.
دوره نقاهت و بهبودی شکستگی لگن
دوره نقاهت شکستگی لگن معمولا با تشویق به تحرک زودهنگام آغاز می‌شود، به طوری که از بیمار خواسته می‌شود یک روز پس از جراحی از رختخواب خارج شود و پای خود را حرکت دهد. درد پس از عمل طبیعی است و پزشک برای کنترل آن داروهای ضد التهاب یا بی‌حس‌کننده‌های موضعی تجویز می‌کند. بیمار با کمک فیزیوتراپ حرکات اولیه پا و انگشتان را آغاز می‌کند تا از خشکی مفاصل و تحلیل عضلات جلوگیری شود.
فیزیوتراپی نقش مهمی در تقویت عضلات، بازگرداندن دامنه حرکتی و افزایش توان حرکتی دارد و روند بهبودی را تسریع می‌بخشد. بسیاری از بیماران برای حفظ تعادل و تحمل وزن نیاز به استفاده از عصا یا واکر دارند. معمولا توصیه می‌شود تا 3یا 4 ماه پس از جراحی، با کمک وسیله کمکی راه بروند تا استخوان به‌طور کامل ترمیم شود.
پیشگیری از شکستگی لگن
برای پیشگیری از شکستگی لگن، رعایت برخی نکات ضروری است که می‌تواند سلامت استخوان‌ها و مفاصل را حفظ کرده و از بروز آسیب‌های احتمالی جلوگیری کند:
- ورزش: ورزش‌هایی مانند شنا و پیاده‌روی با افزایش قدرت عضلانی و بهبود تعادل، از تحلیل استخوان‌ها جلوگیری کرده و در پیشگیری از شکستگی لگن نقش مهمی دارند.
- رژیم غذایی مناسب: مصرف ویتامین D و کلسیم، همراه با کاهش وزن، ترک سیگار و پرهیز از الکل، نقش موثری در تقویت استخوان‌ها و پیشگیری از شکستگی لگن دارد.
- آزمایش تراکم استخوان: اگر در معرض خطر پوکی استخوان هستید، حتما با پزشک درباره انجام آزمایش تراکم استخوان مشورت کنید، این آزمایش می‌تواند به شناسایی و پیشگیری از مشکلات احتمالی کمک کند.
- داروها: مصرف داروهایی مانند بیس‌فسفونات‌ها برای جلوگیری از تحلیل استخوان یا تحریک رشد استخوان می‌تواند به تقویت استخوان‌ها و کاهش خطر شکستگی کمک کند.
- ایمن‌سازی محیط خانه: بیشتر شکستگی‌های لگن در سالمندان به دلیل زمین‌خوردن روی سطوح صاف اتفاق می‌افتد. با ایمن‌سازی خانه، استفاده از فرش‌های ضدلغزش و نصب دستگیره در حمام می‌توان خطر سقوط را کاهش داد.